ABŞ və İran razılaşa bilmir - Amerika şərtlərini diqtə etdirməkdə israrlıdır

ABŞ və İran arasında növbəti altıncı nüvə danışıqları raundunun keçirilməsi risq altına düşüb. Səbəb isə tərəflər arasında davam edən fikir ayrılıqları və qarşılıqlı ittihamlardır.

Tehran Vaşinqtonun təqdim etdiyi təklifləri “ardıcıl və əlaqəsiz olmayan, son dərəcə qeyri-realist və həddindən artıq tələblər ehtiva edən” kimi dəyərləndirib. İranın adı açıqlanmayan rəsmi nümayəndəsi bildirib ki, amerikalılar daim öz mövqelərini dəyişirlər və bu, danışıqların uğura gedən yolda əsas maneə olub. Onun sözlərinə görə, indi bu vəziyyət danışıqları daha da çətinləşdirir.

Məsələ ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən politoloq Kazım Kazımov bildirib ki, tərəflər arasında münasibətlər tamamilə pozulmasa da, prosesin gələcəyi qeyri-müəyyəldir.

İran və ABŞ arasında münasibətlərin tamamilə pozulmadığı ehtimalı hələ də mövcuddur. Çünki istər demokratlar, istərsə də ABŞ-nin xüsusi xidmət orqanları səviyyəsində İranla bağlı fərqli yanaşmalar mövcuddur.

Ekspertin sözlərinə görə, prezident Donald Trampın İran siyasəti də hazırkı vəziyyətə ciddi təsir göstərib:

“Trampın birinci prezidentlik dövründə İranın tanınmış hərbi komandiri Qasım Süleymani Bağdadda ABŞ tərəfindən öldürülmüşdü. Həmin dövrdə ABŞ, Barak Obamanın rəhbərliyi ilə imzalanmış nüvə sazişindən birtərəfli qaydada çıxdı və İran üzərinə sanksiyalar daha da sərtləşdirildi”.

Politoloq hesab edir ki, Trampın yenidən prezident seçilməsi nəticəsində oxşar yanaşmanın davam edəcəyi ehtimal olunur. Lakin bu dəfə regiondakı vəziyyət İran üçün daha çətindir:

“İranın regional təsir imkanları əvvəlki illərlə müqayisədə zəifləyib. Livanda Hizbullah təşkilatı ciddi zərbələr alır, Suriya rejiminin dayaqları sarsılır, Yəməndə husilər geri çəkilir. Bu hadisələr göstərir ki, İranın "yaxın sektor"dakı gücü azalıb”.

K.Kazımov həmçinin İran daxilində baş verən dəyişikliklərə də diqqət çəkib:

“Yeni prezident rəhbərliyində formalaşan hökumətin ABŞ-yə münasibətinin daha yumşaq ola biləcəyi ehtimal edilir. İran əvvəlki illərə nisbətən daha praqmatik və taktiki mövqe sərgiləyə bilər”.

Bütün bu məqamlarla yanaşı, ABŞ-nin da siyasətində sərtlik ehtimalı qalmaqdadır. K.Kazımov məsələnin iki əsas ssenari üzrə inkişaf edə biləcəyini bildirir:

"Birinci, ABŞ maksimalist yanaşmanı davam etdirir. Vaşinqton danışıqlarda yalnız öz tələblərinin tam qəbulunu istəyir. Bu, xüsusilə nüvə proqramı, regional təsir dairəsi və ballistik raketlər məsələsində özünü göstərir. İkincisi isə, ABŞ diplomatik manevrlərlə prosesi ləngidir. Vaxtı uzatmaq üçün dolaşıq və yeni təkliflər irəli sürülür, nəticədə isə danışıqlar formal olaraq davam etsə də, əslində irəliləyiş olmur".

Ekspertə görə, bu şəraitdə danışıqların tam dayanması və ya nəticə verməməsi heç bir tərəfin rəsmi məsuliyyət daşımadığı bir vəziyyət yarada bilər.

Bəsti Rəfizadə
Sfera.az