Əsrlərdir ki, dünyanın müxtəlif yerlərində insanlar heç bir səbəbi olmayan qəribə səslər eşidirlər. Əvvəlcə tədqiqatçılar bu hadisəni zəlzələlərin təzahürlərindən biri hesab etsələr də, bunu təsdiqləyə bilmirdilər. 

Sfera.az bildirir ki, bu səslərin müxtəlif bölgələrdə fərqli adları var. Məsələn, Qanq deltasında və Benqal körfəzində onlara "Barisal topları", Yaponiyanın Şikoku adasında - "yanq", Belçikada isə "duman tüfəngləri" (və ya duman səsləri) deyilir. 

ABŞ-da oxşar gurultu səsləri əsrlərdir eşidilir. Bəzən zəlzələlərlə birlikdə baş verən, lakin çox vaxt onlarla əlaqəli olmayan bu səslərin bəziləri 1811-1812-ci illərdəki Yeni Madrid zəlzələsinə aiddir və bu gün də eşidilməyə davam edilir. Bu səslər adətən gurultu kimi təsvir edilir və bəzən seysmik hadisələrdən çox soyuq hava ilə əlaqələndirilir.

Bu hadisələrin xüsusilə tez-tez rast gəlindiyi ərazilərdən biri Nyu-Yorkun Finger Lakes bölgəsindəki Seneka gölünün yaxınlığındadır. “Seneca guns” kimi tanınan bu səslər o qədər güclüdür ki, pəncərə və qapıları silkələyə bilir. Səslər hələ 1886-cı ilin avqustunda, Çarlston zəlzələsindən sonra, səslər titrəmələrlə birlikdə bir neçə həftə davam edən zaman eşidilib.

2020-ci ildə Chapel Hilldəki Şimali Karolina Universitetinin tədqiqatçıları Birləşmiş Ştatlarda bu təkanların mənbəyini araşdırmaq üçün “EarthScope Transportable Array” (ESTA) seysmik məlumatlarından istifadə ediblər. Xüsusi olaraq 2013-cü ildən etibarən bu səslər haqqında hesabatlara baxılıb.

Komanda bu səslərin nisbətən tez-tez rast gəlindiyi Şimali Karolinadan gələn xəbərləri təhlil edərək, onları ESTA-nın seysmoakustik məlumatları ilə müqayisə ediblər. Bununla belə, tapıntılar bu səsləri heç bir seysmik fəaliyyətlə əlaqələndirməyib. Bu, səslərə zəlzələlərin səbəb olmadığını göstərir.

"Biz hesab edirik ki, bu, seysmik fəaliyyət nəticəsində yaranan bir şey deyil, atmosfer hadisəsidir" - deyə tədqiqatçı Eli Bird bildirib.

Komanda səslərin yeraltından çox atmosferdən keçdiyini irəli sürür.

Amerika Geofizika İttifaqının 2020-ci il toplantısında tədqiqatçılar infrasəsə (insanların eşitmədiyi aşağı tezlikli səs) diqqət yetirərək işlərini təqdim ediblər. Onlar 1 ilə 10 saniyə arasında davam edən siqnallar aşkar ediblər ki, bu da audio hadisələrin hesabatlarına uyğun gəlir. Qəti izahat isə hələ də mürəkkən olaraq qalır.

Bu səs-küylərin mənşəyi hələ də aydın deyil və onların eyni fenomenin nəticəsi olub-olmadığı da məlum deyil. Bunlardan bəziləri təyyarədən gələn səs bumları ola bilər, digər mümkün səbəblərə isə fırtına dalğaları, metan qazı yanğınları və ya geomaqnit fırtınaları daxildir.

Mümkün izahatlardan biri, meteoroidlərin özləri görünməz qala bilsələr də, atmosferə girərkən səs partlayışları yaradan meteoroid atəş toplarını əhatə edir. Hələlik bu səslərin sirri açılmamış olaraq qalır və onların səbəbini dəqiq müəyyən etmək üçün daha çox məlumat lazımdır.

Aynil

Sfera.az