18 may 1965-ci ildə Suriyada asılaraq edam edilən Mossad agenti, casusluq dünyasının ən qeyri-adi personajı (hətta Kim Filbi də geridə qoymuş) Eli Koenin olduqca maraqlı həyat hekayəsi var.
 

Sfera.az bu dəfə sizə Eli Koen haqqında yazı təqdim edir.
 

Eli Koen Misirdə zülmə məruz qalan yəhudi ailələrini gizli yolla ölkədən çıxarmaq kimi casusluq fəaliyyəti nəticəsində yaxalanaraq dostları ilə birlikdə həbs olunsa da, sonra təsadüfən sərbəst buraxılıb. O, həyatını xilas etmək üçün İsrailə köç etməli olur. Olduqca ziyalı ailədən olan Eli fransız kollecində və universitetindən məzun olmuş, beş dil bilən Misir yəhudisi idi. Eyni şəkildə Misirdə qalan və “İsrail casusu” kimi qələmə verilən dostları da edam edilmişdi. İsrailə köçdükdən sonra Eli Koen ailə həyatı qurdu, lakin ailəsini dolandırmaq üçün iş tapa bilmədiyi üçün uyğunlaşma problemi yaşayır. O, pul qazanmaq üçün dəfələrlə ona casusluq fəaliyyətini davam etdirməyi təklif edən Amanın istəyinə nəhayət təslim olur.

O andan etibarən onun həyat hekayəsi hətta filmlərdə belə görülməmiş bir dönüş alır. Aman dərhal Koeni texniki və psixoloji sahələrdə ətraflı şəkildə məşq etdirir. Yaxşı bir casus olmaq üçün onu uzun müddətə Avropanın bütün şəhərlərinə göndərir və adamları onun arxasınca aparır, verilən tapşırıqları necə yerinə yetirdiyi barədə hesabat aparılır. Kohen bütün bu “staj” vəzifələrini yerinə yetirərkən, o, həyat yoldaşına sadə bir marketoloq olduğunu deyib. Testlərdən uğurla keçən Koen üçün dərhal yeni şəxsiyyət, yeni həyat hekayəsi, yeni ailə yaradılır. İndi o, yəhudilərə nifrət edən, Beyrutda doğulmuş Kamal Əmin Tabet adlı suriyalı ərəbi idi. Zəngin bir iş adamı kimi o, əvvəlcə Argentina cəmiyyətinə daxil olur və onun yolu nədənsə ölkə idarəçiliyində söz sahibi olan ərəb cəmiyyətləri ilə kəsişir. Qurduğu yaxın əlaqələr və səpdiyi pullar sayəsində qarşılığında möhkəm istinad məktubları alır. Planın davamı isə Suriyada məskunlaşmaq idi.
 

Suriyaya gələn kimi varlı məhəllədən bir malikanə kirayələyir. Onun arayış məktubları, mehriban şəxsiyyəti və hər axşam getdiyi qonaqlıqlar nəhayət öz bəhrəsini verir və o, dövlət işçiləri ilə sıx əlaqə yaratmağa başlayır. Bir çox generallar, polkovniklər, BƏƏS Partiyasının yüksək rütbəli liderləri, iş adamları, maqnatlar və sosialistlər, xüsusən də müdafiə naziri general Mahmud Cabir indi pula dəyər verməyən bu ərəb iş adamının ən yaxın dostları idi. Hərdən ölkənin zirvəsi olan general Hafizin arvadı üçün xəz, xəsis partiyalılara bahalı maşın və saatlar, acgöz partiyalılara fahişələr düzəldirdi. O, bu şəbəkə vasitəsilə əldə etdiyi bütün məlumatları hər səhər saat 8-də qaldığı malikanədən yayımlanan verici vasitəsilə İsrailə göndərirdi.
 

Eli, Suriyanın İordan çayının qollarını dəyişdirmək və İsraili qısır ölkəyə çevirmək layihəsini alt-üst edən şəxsdir. Çünki layihəni idarə edən podratçı, dövlət adamı Eli Koenin ən yaxın dostu idi. Suriya ordusunun İsrailə qarşı ikinci cəbhə açmaq planlarını pozan da o idi. Çünki ordudakı dostları Eli Koeni şəxsən İsrail sərhədindəki Suriya mövqelərinə apararaq istehkamları, sığınacaqları və hətta gizli silah layihələrini görməsinə icazə vermişdi.

Zaman keçdikcə nəhayət, Suriya hökuməti nəyinsə səhv olduğunu başa düşür. İsrail nə vaxt Suriyanı bombalasa, onun koordinatları bir millimetr sapmadan dəqiq hədəfləri vururdu. Üstəlik, Suriya hökumətinin gecə saatlarında verdiyi hər bir qərar sanki istehza kimi səhər saatlarında İsrail radiolarında elan edilirdi. Hər halda, İsrailin bu həddən artıq özünə inamından qaynaqlanan təkəbbür Eli Koenin başını yandıracaqdı.
 

Suriyanın zirvəsində bir casus var, aldığı kəşfiyyat məlumatlarını bir neçə saat ərzində radio vasitəsilə İsrailə ötürürdü. Amma bütün cəhdlərə baxmayaraq, onu tapmaq olmurdu. 1965-ci ildə Suriya ordusunun köhnəlmiş cihazlarını əvəz edəcək konteyner Sovetlərdən gəmi ilə gəlir. Yeni cihazlar quraşdırılır və yoxlama üçün bütün ordu əlaqəsi 24 saat dayandırılır. Dərin sükutun arasında zəif bir siqnal hiss olunur. Bu zamanncasus efirdə idi. Ünvan dərhal izlənir və onun Eli Koenin malikanəsindən gəldiyi müəyyən edilir. Heç kim inanmaq istəmir, bunun səhv olduğunu düşünür və məsələ dərhal bağlanır. Lakin növbəti yoxlamada ötürücünün mənbəyinin eyni malikanə olduğu ortaya çıxanda “Koenin yuxusu” bitir.
 

Dərhal həbs olunur. Qeyri-insani işgəncələrə məruz qalarkən ölkənin zirvəsində olanların yaşadıqları sarsıntı və dəhşət sözlə ifadə edilə bilməzdi. Eli Koenin edam hökmü tutulduğu anda verilmişdi.

Əgər danışırsa, onun çirkin işlərinin son mənbəyinin dövlətin başında duran şəxslər olduğu ortaya çıxacaqdı. Dövlətin başında duran şəxslər isə bilərəkdən və ya bilməyərəkdən ölkənin təhlükəsizliyinə cavabdeh olan ən mühüm sirləri açıb ölkəyə xəyanət etmiş sayılırdı.
 

Hər halda, Eli Koenin məhkəməsi bir teatr səhnəsi kimi keçir. Nə prokuror, nə müdafiəçi olur. Məhkəmə kollegiyasının sədri həm prokuror, həm müstəntiq, həm də hakim vəzifəsini icra edir. O, Kohenə bir cümlə deyir:
 

“Səni müdafiə edəcək kimsə lazım deyil! Tükənmiş mətbuat sizin tərəfinizdədir və inqilabın bütün düşmənləri sizi müdafiə edir”!
 

Tel-Əviv dərhal işə düşür. O, əlində əsirlikdə saxlanılan minlərlə ərəb məhbusun azad edilməsi müqabilində Eli Koenin İsrailə təhvil verilməsini "xahiş edir". Bu azmış kimi dünyanın hər yerindən amnistiya tələbləri gəlir. Papa Vi Paul, Bertran Rassel, Antuan Pinay, Belçika kraliçası Elizabet, Britaniya parlamentinin, İnsan Haqları Assosiasiyasının və Beynəlxalq Qızıl Xaç Cəmiyyətinin üzvləri imza kampaniyaları aparırlar. Amma hamısı əbəs yerə; Eli Koen mayın 18-də gecə yarısı canlı yayımda edam edilib. Onun cəsədi günlərlə meydanda asılmış vəziyyətdə nümayiş etdirilir.
 

Baas partiyası - törətdikləri bütün cinayətlər və aldıqları bütün rüşvətlər üzə çıxanda heç bir halda onlara hər zaman dəstək olan 50%-seçicini itirməsin deyə Koeni həmişəlik susdurur. Bu gün də Suriya İsrailin təkidli tələblərinə baxmayaraq, Eli Koenin sümüklərini təhvil vermir.

Xanım

Sfera.az