ABŞ və Ukrayna anlaşdı: “Tramp göstərmək istəyir ki..."

ABŞ və Ukrayna arasında “minerallar anlaşması” adı ilə tanınan “Bərpa üzrə İnvestisiya Fondunun yaradılması haqqında saziş” imzalanıb. Bu sənəd Ukraynanın müharibədən sonrakı yenidən qurulması və təbii sərvətlərinin potensial istismarı çərçivəsində strateji əməkdaşlığı tənzimləyən çərçivə sazişi kimi qiymətləndirilir. Saziş texniki detalları hələlik ehtiva etmir, onlar daha sonra imzalanacaq əlavə sənədlərlə dəqiqləşdiriləcək.

Sfera.az xəbər verir ki, politoloq Şahin Cəfərli anlaşma ilə bağlı geniş təhlil təqdim edib.

Onun sözlərinə görə, sənədə əsasən, Ukraynanın yeraltı və yerüstü sərvətləri, o cümlədən ərazi sularındakı ehtiyatlar dövlətin mülkiyyətində qalacaq. Tərəflərin yarı-yarıya (50-50) iştirakı ilə yaradılan fonda Ukrayna hökuməti gələcəkdə veriləcək lisenziyalar və yeni yataqlardan əldə ediləcək gəlirin yarısını yönəldəcək. ABŞ isə fonda həm maliyyə, həm də hərbi yardımlar şəklində töhfələr verəcək. Bununla yanaşı, amerikalılar fonda əlavə investisiyalar və qabaqcıl texnologiyalar cəlb etmək öhdəliyini də üzərlərinə götürürlər.

“Anlaşma Trampın daha əvvəl səsləndirdiyi bəyanatlara uyğundur. Burada Ukraynanın borcu və onun qaytarılması məsələsi yoxdur. Məncə, bu razılaşma Trampın seçki öncəsi daxili auditoriyaya mesaj vermək üçün hazırlanıb. O, "Bayden Ukraynaya havayı pul verirdi, mən isə müqabilində real nələr əldə edirəm" fikrini formalaşdırmaq istəyir”, – deyə Şahin Cəfərli bildirib. 

Sazişin şərtlərinə əsasən, Fondun gəlirlərindən nə ABŞ-də, nə də Ukraynada vergi tutulmayacaq. Fondun vəsaitləri yalnız Ukraynanın daxilindəki layihələrə yönəldiləcək. Bu, əslində ABŞ şirkətləri üçün müharibədən sonra Ukraynanın bərpası prosesində ciddi imkanlar yaradır. Cəfərli bu məqamı xüsusi vurğulayır:

“Böyük ehtimalla ABŞ şirkətləri Ukraynanın bərpası ilə bağlı layihələrdə əsas rollardan birini oynayacaqlar. ABŞ maliyyə naziri Bessentin "Rusiya hərb maşınının təchizatında iştirak edənlər Ukraynanın bərpasından yararlana bilməyəcək" fikri də bunu təsdiqləyir”.

Bununla belə, politoloq sazişin ABŞ üçün konkret iqtisadi faydalarının indiki mərhələdə hələ tam aydın olmadığını bildirir:

“Ukraynanın təbii sərvətlərinin real miqyası, onların istismarının iqtisadi səmərəliliyi sual altındadır. ABŞ-nin bu sazişdən nə əldə edəcəyi ehtimal ki, texniki razılaşmada daha dəqiq ifadə olunacaq”.

Şahin Cəfərlinin fikrincə, hazırkı mərhələdə bu sazişin Ukrayna üçün daha çox siyasi əhəmiyyəti var.

“Bu anlaşma ABŞ-nin Ukraynanın gələcəyinə inandığını və bu gələcəyə yatırım etməyə hazır olduğunu nümayiş etdirir. Bu müharibə sadəcə ərazi mübahisəsi deyil. Bu, rus imperializminin Ukrayna milli dövlətçiliyini və identikliyini məhv etmək üçün həyata keçirdiyi etnosid yönümlü hücumdur. ABŞ bu sənədlə Ukraynanın təhlükəsizliyinə və qlobal sistemə inteqrasiyasına dəstəyini açıq şəkildə bəyan edir”.

Məlumat üçün qeyd edək ki, sənədin imzalanmasından dərhal sonra ABŞ tərəfi Ukraynaya 50 milyon dollarlıq hərbi məhsulun ixrac ediləcəyini açıqlayıb. Bu, Tramp administrasiyası dövründə Ukraynaya təqdim olunan ilk hərbi yardım paketi olacaq.

Digər tərəfdən, ABŞ Senatında Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar layihəsi də gündəmdədir. Sənədə artıq 72 senator dəstək verib ki, bu da üçdə ikidən çox səslə qəbul üçün yetərlidir. Layihəyə əsasən, Rusiyadan neft, qaz, uran və digər enerji resursları alan ölkələrə 500 faizədək rüsum tətbiq olunması nəzərdə tutulur.

Bu yeni siyasi-iqtisadi addımların fonunda ABŞ-nin Ukrayna ilə münasibətləri yeni mərhələyə qədəm qoyur. Həm iqtisadi, həm də hərbi dəstəyin strukturlaşdırılması, Ukraynanın gələcək inkişafında ABŞ-nin əsas aktorlardan biri kimi çıxış edəcəyinə işarə edir.

Bəsti Rəfizadə
Sfera.az