Dolların bahalaşması Azərbaycana necə təsir edəcək?
14:16 / 25.11.2021
558
Son aylarda ABŞ dollarında müşahidə edilən bahalaşmanın hələ bir müddət davam edəcəyi proqnozlaşdırılır. ABŞ mərkəzi bankının açıqlamaları və tanınmış maliyyə institutlarının rəylərindən belə anlaşılır ki, dollar ən azı 2022-ci ilin ikinci yarısına qədər bahalaşacaq, sonra məzənnə stabil məcraya keçəcək.
Sfera.az bildirir ki, dolların ortaq məzənnə dəyərini göstərən Dollar İndeksi hazırda 96,7 səviyyəsindədir. Bir ay əvvəl indeks 93,5, bu ilin mayın əvvəlində 90 səviyyəsində idi. Müqayisə göstərir ki, son 6 ayda dolların məzənnə dəyəri 7,44 faiz yüksəlib.
Bəs dolların bahalaşmasının Azərbaycan üçün faydalı və zərərli tərəfləri nədən ibarətdir?
Dolların bahalaşmasının Azərbaycan üçün əhəmiyyəti əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin yaxşılaşmasında özünü göstərəcək. Dollar/manat məzənnəsi sabit qalarsa, ölkəmizə idxal edilən malların bəziləri ucuzlaşacaq. Bu məhsullara neft məhsulları, əlvan metallar, pambıq və s. aiddir. Həmin məhsulların qiyməti beynəlxalq birjalarda dollarla müəyyən edilir. Dollar bahalaşanda onlar ucuzlaşır, dollar dəyər itirdikdə isə onlar bahalaşır. Buna görə də son aylarda dolların bahalaşması həmin məhsulların nisbətən aşağı qiymətə Azərbaycana idxalına imkan yaradacaq.
Dolların bahalaşmasının yaratdığı bu imkan ölkəmizdə qiymət səviyyəsinə azaldıcı təsir edir. Azərbaycanın pərakəndə bazarında satılan malların 40 faizi idxal edilən mallardır. Eyni zamanda istehsal edilən malların əksəriyyətinin əsas hissəsi də idxal olunur. Deməli, idxal mallarının qiymətinin əlverişli olması ölkəmizdə inflyasiya səviyyəsinin aşağı düşməsinə şərait yaradacaq. Buna görə də proqnozlaşdırılır ki, 2022-ci ildə inflyasiya səviyyəsi 2021-ci ildəki bahalaşmadan aşağı olacaq.
Dolların bahalaşmasının Azərbaycan iqtisadiyyatına mənfi təsirləri də var. İlk növbədə zərər özünü ixracın azalması, idxalın artması şəklində göstərə bilər. Dolların dəyəri yüksələndə neft və beynəlxalq birjalarda dəyəri müəyyənləşən əmtəələr ucuzlaşır. Bunun nəticəsində ixracımızın dəyərinin azalması ehtimalı yaranır.
Digər tərəfdən baha dollar idxalı da təşviq edir. Manatla məzənnənin sabit olması idxal mallarını ucuzlaşdırdığından onların alışı artır.
Bahalaşan dolların nefti ucuzlaşdırması ehtimalı da risklidir. Neft ucuzlaşanda Dövlət Neft Fondunun və dövlət büdcəsinin gəlirləri azalır ki, bu da arzu edilən deyil.
Nəhayət, dolların bahalaşması dünyada sərmayə qıtlığı yaradır. Bu vəziyyətdə sərmayəçilər vəsaitlərinin daha çox hissəsini dollarla olan aktivlərə, o cümlədən ABŞ-a yönəldir, inkişaf etməkdə olan ölkələrdən isə vəsait çıxışı baş verir.
Vasif
Sfera.az
