Ayın 60 illik sirri açıldı

Arizona Universitetinin Ay və Planet Laboratoriyasının alimləri ilk dəfə Ayın ilkin tarixini təxminən dörd milyard il əvvəl təfərrüatı ilə yenidən qurublar.

Sfera.az xəbər verir ki, “Nature Geoscience” jurnalında dərc edilən tədqiqatın nəticələri təxminən 60 il əvvəl astronavtlar tərəfindən Yerə gətirilən, tərkibində qeyri-adi dərəcədə yüksək titan olan bazalt Ay süxurlarının mənşəyinin sirrini açmağa kömək edib.

Ümumi qəbul edilmiş ssenariyə görə, Ay gənc Yerin "Theia" cırtdan planeti ilə toqquşması nəticəsində yaranıb. Orbitə atılan tullantılar tədricən birləşərək soyuyub, bərkiyib və planetin təbii peykini meydana gətirib. Ay, ehtimal ki, ilk dəfə mantiya və qabığı meydana gətirən qlobal maqma okeanı ilə örtülüb və səthin altında lava qalıqları titan və dəmirin sıx minerallarına - ilmenitlərə kristallaşıb. Sonrakı minilliklər ərzində mineral təbəqə Ayın içərisinə daha dərindən batıb, mantiya ilə qarışaraq əriyib və titanla zəngin lava axını ilə səthə qayıdıb.

Nəzəri modellər proqnozlaşdırır ki, bu təbəqə əvvəlcə peykin yaxın tərəfinə miqrasiya edib, böyük bir cismin arxa yarımkürəyə təsirindən yaranıb, sonra isə lamelli plitələr şəbəkəsi kimi yerin dibinə batıb. Material batdıqdan sonra o, titanla zəngin mineraldan ibarət kəsişən xətti cisimlərin nümunəsini geridə qoyub.Yeni araşdırmada planetoloqlar bu simulyasiyanın nəticələrini "Gravity Recovery and Interior Laboratory" kosmik missiyasının "GRAIL A" (Ebb) və "GRAIL B" (Flow) kosmik gəmilərinin məlumatları ilə müqayisə ediblər. Bu zondlar 2011-2012-ci illər arasında Ayın orbitində fırlanıb və onun qravitasiya sahəsindəki kiçik dəyişiklikləri ölçüb. Bu anomaliyalar Ayın görünən tərəfindəki geniş qaranlıq ərazinin - Ay mariasının birində qeydə alınıb.

İnci