Şəkildə gördüyünüz balaca dostlar dövrün məşhur yeməklərindən olan kök çubuqlarından dişləyirlər.

Hətta uşaqlara dondurma əvəzinə kök yemək tapşırılıb.

Həmin dövrdə demək olar ki, bütün dünyada yerkökü yeməyin xüsusilə gözlər üçün faydalı olduğu iddiası partlayırdı. Bəs niyə və necə?

Sfera.az bu barədə maraqlı yazı təqdim edir.


Bu iddianın ortaya çıxmasında əsas məsuliyyət müharibədə rəqiblərinə qarşı üstünlük əldə etməyi hədəfləyən İngiltərə ordusu olub.


1940-cı illərin əvvəllərinə səyahət edək: faşistlərin Avropanı qana buladığı bu dövrdə çox sarsıdıcı təsir göstərən Alman Hava Qüvvələri, ümumiyyətlə gecə hücumları edərək İngiltərənin özünü müdafiə etməsini çox çətinləşdirdi.

Almanları bir az da ləngitmək istəyən İngiltərə hökuməti lazım gəldikdə bütöv bir şəhəri qaranlığa qərq edirdi.
 

Beləliklə, Almaniya Hərbi Hava Qüvvələrinə gecələr şəhərlərdə daha qeyri-dəqiq zərbələr endirir və buna görə də gündüz hücum edərək yollarını açmağa çalışırdılar.

Lakin ingilislərin başqa bir gizli gücü var idi: Kral Hərbi Hava Qüvvələrinin çox məxfi şəkildə tətbiq etdiyi radar texnologiyası.
 

“Airborne Interception Radar” (AI) adı ilə istifadəyə verilən bu yeni texnologiya sayəsində ingilislər alman təyyarələrini hətta gecələr də məhv edə biliblər. Ancaq bu texnologiyanın gizli saxlanılması çox vacib idi; həqiqətən də ingilislər üçün nasistlər üzərində bu ən böyük üstünlüyün üzə çıxması məğlubiyyət demək ola bilərdi.
 

İngilis ordusu bu həqiqəti ört-basdır etmək üçün çox ağıllı bir təbliğat aparmağa qərar verdi.

Kral Hərbi Hava Qüvvələrinin gecə pilotlarından biri olan və yüksək vuruş dərəcəsinə görə "Pişik Gözləri" ləqəbi ilə tanınan Con Kanninqham həm də yeni radar texnologiyasından istifadə edərək düşmən təyyarəsini vuran ilk pilot olub. Daha sonra 19-u gecə olmaqla ümumilikdə 20 düşmən təyyarəsini vuran bu pilot təbliğatın mərkəzinə yerləşdiriləcəkdi.

Adı İngiltərə mətbuatında və bütün dünyada hallanmağa başlayan bu pilotla bağlı vəziyyət İngiltərə rəsmilərinin açıqlamaları ilə qaynayıb-qarışırdı.

O izahatların diqqət mərkəzində yerkökü var idi! Bəli, düz eşitdiniz, məhz yerkökü... Britaniya rəsmiləri Conun kəskin görmə qabiliyyətinə malik olduğunu, bunun da çox yerkökü yeməsi ilə bağlı olduğunu söylədilər. Onlar hətta bütün digər pilotların çoxlu yerkökü yediklərini və bütün uğurlarını kökə borclu olduqlarını deyirdilər.
 

Təbliğat zamanı əhaliyə çoxlu yerkökü yemək mesajları verildi ki, gecələr qaranlıq vəziyyətlərdə ətrafı daha yaxşı görə bilsinlər.

Mövzu ilə bağlı plakatlar və elanlar hər cür mediada işıqlandırıldı, kökün yüksəlişi sürətlə davam etdi və populyarlığı getdikcə qarşısıalınmaz hala gəldi.

Bəs, sizcə, kök istehsalında partlayışa səbəb olan bu təbliğat almanların üzərində işləyirdi?

Tarixçilərin fikrincə, bunun qəti sübutu yoxdur. Bununla belə, alman mədəniyyətində yerkökün gözlər üçün faydalı olduğuna dair inancın bu təbliğatdan əvvəl də hakim olduğunu göstərən məlumatlar var.

Bəzi ağızdan-ağıza yayılan hekayələrə görə, taktika işə yaradı və iddia öz əksini tapmış oldu.

Müəlliflərin fikrincə, bununla bağlı qəti sübut yoxdur. Bununla belə, alman mədəniyyətində də yerkökün gözlər üçün faydalı olduğuna dair inancın bu təbliğatdan əvvəl də hakim olduğunu göstərən məlumatlar var.

Ağızdan-ağıza danışılan bəzi rəvayətlərə görə, taktika işə yaradı və iddianın doğruluğuna bir o qədər də inanmayan almanlar özləri də pilotlarına çoxlu kök yedizdirməyə başladılar.

Almanları bir kənara qoyaraq, Britaniya cəmiyyəti bu iddianı qəbul edib və hökumətin dediklərinə inanıb.

Üstəlik, müharibədən sonra baş verən hadisələrə görə onların seçim imkanları da az idi. Əslində, alman ordusu ada ölkəsinə gedən təchizat gəmilərini ələ keçirdiyi üçün ölkədə ərzaq probleminin yaşanmamasını asanlaşdırırdı. Bu səbəbdən kök və kartof istehsalı dəstəkləndi. Şəkər tədarükü məhdud olduğundan, şəkər kimi yerkökü istifadə etmək təklif edilmişdir; Köklü tortlar, kök pudinqləri, kök mürəbbələri və kök piroqları məşhurlaşıb.

“Doktor Kök” kimi cizgi filmi personajlarının belə yaradıldığı bu dövr ABŞ-da “Bugs Bunny” personajının meydana çıxdığı dövrə təsadüf edir.

Hər ikisi yerkökü ilə əlaqəli olsa da, Bugs Bunninin müharibədəki rolu fərqli idi. Amma o, barədə gələn yazılarda danışacağıq.

Beləliklə, müharibə dövrü sadəcə kök təbliğ etməklə, dövlət ərzaq qıtlığı yaranmasının da önünə keçmiş olub.
 

Bəs ingilislər çox vacib bir texnologiyanı almanlardan gizlətmək üçün ortaya qoyaraq öz xalqını aldada bildiyi üçün kök həqiqətən gözə faydalıdırmı?

Tarixdən çıxıb elmə doğru irəliləməklə bu sualın cavabına nəzər salaq. Əvvəla, kökün tərkibində orqanizmdə A vitamininə çevrilən beta-karotin olduğu və bunun göz sağlamlığı üçün vacib olduğu məlum faktdır. Amma təkcə kök yeməklə göz sağlamlığınızı artırmaq mümkün deyil.

Bununla belə, yerkökü görmə qabiliyyətini bir qədər yaxşılaşdıra bilər.


Təbii ki, bu, yalnız A vitamini çatışmazlığı səbəbindən görmə qabiliyyətiniz azaldıqda aiddir. Başqa bir səbəbdən normaldan daha pis görürsünüzsə, yerkökü sizin üçün möcüzələr yaratmır. Ancaq korluğun ən böyük səbəblərindən birinin A vitamini çatışmazlığı olduğunu nəzərə alsaq, arada bir yerkökü yeməyin faydalı olduğunu söyləyə bilərik.
 

Arada bir dedim, çünki məlumdur ki, A vitamininin çox olması onun çatışmazlığı kimi kifayət qədər zərərlidir: Dərinizin narıncıya çevrilməsindən tutmuş, artıqlığının orqanizmə zəhərli təsir göstərməsinə qədər.

Xülasə, kökü şişirtməyin, amma köksüz də qalmayın.

Aysel