"Trampın tarifləri Azərbaycan üçün yeni fürsətlər yaradacaq" - AÇIQLAMA

ABŞ Prezidenti Donald Trampın hakimiyyəti dövründə beynəlxalq ticarət münasibətlərində ciddi dəyişikliklər baş verib. Tramp administrasiyası bir sıra ölkələrə, xüsusilə də Çinə qarşı idxal məhsullarına yüksək gömrük rüsumları tətbiq etməklə “tarif müharibəsi” adlandırılan iqtisadi qarşıdurmanı artırıb.

ABŞ-nin yeni tarif siyasəti və bunun ardınca baş verən ticarət müharibələri Azərbaycan üçün hansı risklər yaradır və bu proseslərdən Azərbaycanın zərəri nə ola bilər?

Sfera.az-a açıqlama verən iqtisadçı Natiq Cəfərli Azərbaycanın sadə iqtisadi modelinin olduğunu deyib. Onun sözlərinə görə, hazırda bizə təsir edən əsas amillərdən biri enerji daşıyıcılarının qiymətinin azalmasıdır:

“Neftin qiymətinin enməsi Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün yeni çətinliklər yaradacaq. Düzdür, hazırda vəziyyət o qədər də təhlükəli deyil. Azərbaycan neftinin qiymətinə orta göstərici ilə yanaşmaq lazımdır. Məsələn, əgər dünən neftin qiyməti 65 dollara düşübsə, bu hələ ciddi təhlükənin yaranması demək deyil. Çünki ilin əvvəlindən bəri orta qiymət 75 dollardan yüksək olub. Buna görə də, hələlik iqtisadiyyatımız komfortlu zonadadır. Lakin orta və uzunmüddətli dövrdə vəziyyət dəyişə bilər. Neftin qiymətində uzunmüddətli enmə ehtimalı var. Xüsusilə də OPEC+ ölkələrinin hasilatın artırılması qərarı və ABŞ Prezidenti Donald Trampın tarif siyasəti bu prosesə təsir göstərib. Əgər neftin qiyməti uzun müddət 70 dollardan aşağı səviyyədə qalarsa, bu, Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün ciddi risklər yaradacaq. Hökumət bu məsələni ciddiyə almalıdır”.

İqtisadçı hazırda yaranacaq problemləri sadəcə müşahidə etmək əvəzinə, vaxtında tədbir görməyin lazım olduğunu bildirib:

“Ölkədə sağlam iqtisadi mühit yaradılmalıdır. Bu gün hətta Orta Asiya ölkələrinə Azərbaycandan daha çox xarici investor cəlb olunur. Halbuki Azərbaycanın geniş imkanları var. Logistika, coğrafi mövqe, əhali üstünlüyü və s. Amma bu imkanlara baxmayaraq, xarici investorlar ölkəyə maraq göstərmir. Əgər investisiya gəlmirsə və istehsal sahələri yaradılmırsa, neftdən asılılıq davam edəcək və problemlər dərinləşəcək. İqtisadiyyatımızın təhlükəsizlik yastığı kimi Neft Fondu mövcuddur. Lakin dövlət xərcləri də artır. Torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi və suverenliyin bərpası böyük uğurdur. Ancaq Qarabağın yenidən qurulması üçün indiyədək 24 milyard manat xərclənib. Gələcəkdə isə əlavə 60–70 milyard manat tələb olunacaq. Əgər gəlirlər azalırsa, bu xərcləri necə kompensasiya edəcəyik? Təəssüf ki, hökumətin bu barədə ciddi düşündüyünü görmürəm. Sanki hələ də qlobal iqtisadi dəyişikliklərin müvəqqəti xarakter daşıdığını düşünürlər”.

Bununla yanaşı, N.Cəfərli hesab edir ki, hazırkı mərhələdə Azərbaycanın inkişafı üçün müəyyən fürsətlər də mövcuddur:

“Çünki böhranlar eyni zamanda yeni imkanlar da yaradır. Məsələn, ABŞ-nin Azərbaycana tətbiq etdiyi tariflər ən aşağı səviyyədədir. Bu, onu göstərir ki, istehsal artırılarsa, Amerika bazarına daha çox məhsul çıxarmaq mümkündür. Bu isə Azərbaycan üçün ciddi üstünlük ola bilər. Hökumət bu üstünlüklərdən istifadə etmək üçün ağıllı, səmərəli iqtisadi sistem qurmalıdır. Mövcud primitiv iqtisadi model isə ölkənin davamlı inkişafını təmin edə bilməz”.

Fidan Hacızadə