İş yerlərinin 80 faizi Bakıda açılır - Səbəb nədir?

Rəsmi statistikaya görə, Azərbaycanın əhalisinin 75%-dən çoxu Bakıdan kənarda yaşayır. Lakin iş yerlərinin 70-80%-i paytaxtda açılır. 
Əhalinin çoxu əyalətlərdə yaşadığı halda iş yerlərinin çoxunun paytaxtda açılması narahatçılıq yaradır. Bəs bu disbalansın səbəbləri nədir? 

Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən iqtisadçı ekspert Akif Nəsirli rəsmi məlumatların pasport qeydiyyatına əsaslandığını bildirib.

Ekspert söylədi ki, paytaxtda yaşayanların əksəriyyəti bölgələrdə qeydiyyatda olduğundan, reallıqda Azərbaycanın 25% deyil, daha çox əhalisi Bakıda məskunlaşıb.

“Bakıda ətrafımızdakı insanlara sorğu aparsaq, görərik ki, onların böyük əksəriyyətinin qeydiyyatı rayonlardadır”, - deyən A.Nəsirli qeyd etdi ki, rayon qeydiyyatında olanların iş üçün Bakıda yaşadığını bildirdi. Buna görə də o, rəsmi statistikanın reallığı əks etdirmədiyini vurğuladı:

“Əhalinin 75 faizinin əyalətlərdə yaşamasına dair məlumat reallığı əks etdirmir. Azərbaycan əhalisinin bəlkə də yarısı, hətta daha çox hissəsi Bakı şəhərində yaşayır”. 

Bu baxımdan A.Nəsirli iş yerlərinin çox hissəsinin paytaxtda açılmasının başa düşüldüyünü söylədi. Onun fikrincə, bununla bərabər başqa səbəblər də daha çox iş yerinin paytaxtda açılmasına əsas yaradır:

“Bakı şəhəri, onun ətraf əraziləri və Sumqayıt, Abşeron rayonu əsasən neft sənayesi üzərində inkişaf edib. Ölkənin ixracının 90 faizi, dövlət büdcəsinin 90 faizi məhz bu ərazilərdə formalaşır. Ona görə də burada çoxlu iş yerləri var və bu sahələrin inkişafı səbəbindən bölgələrlə müqayisədə Bakıya axın təbiidir. Paytaxtın iqtisadi üstünlükləri arasında liman və hava nəqliyyatı infrastrukturunun mövcudluğu da mühüm rol oynayır. Bakı Xəzər dənizinin sahilində yerləşir, yük limanı Ələt qəsəbəsində, sərnişin limanı isə şəhərin özündədir. Üstəlik, ölkənin ən işlək hava limanı da məhz Bakıda yerləşir. Beynəlxalq uçuşların əksəriyyəti buradan həyata keçirilir. Bütün bunlar Abşeron yarımadasında iş yerlərinin daha çox olmasına və əhalinin buraya axın etməsinə səbəb olur”. 

İqtisadçı hesab edir ki, iqtisadiyyatı ölkə üzrə balanslaşdırmaq üçün neft gəlirlərindən istifadə olunmalı və bölgələrdə sənaye müəssisələri yaradılmalıdır:

“Bölgələrdə emal müəssisələri yardılmalıdır. Bunu ya sahibkarları stimullaşdırmaqla, ya da dövlət vəsaiti hesabına etmək lazımdır. Məsələn, Azərbaycana ən çox idxal olunan məhsullardan biri bitki yağıdır. Qarğıdalı, soya, günəbaxan plantasiyaları yaradılmalı və həmin məhsulların emalı üçün bölgələrdə zavodlar tikilməlidir. Bu, həm daxili tələbatı ödəyər, həm də bölgələrdə iş yerləri açar”. 

A.Nəsirlinin fikrincə, bölgələrdə infrastrukturun gücləndirilməsi də vacibdir:

“Azərbaycan hökuməti yollar, işıq, qaz, internet təminatı sahəsində müəyyən addımlar atıb. Lakin sənaye müəssisələrinin bölgələrə yönləndirilməsi istiqamətində siyasət hələ də qeyri-mütənasib və zəifdir. Məsələn, almanlar Qaradağda ikinci sement zavodu tikdilər. Halbuki hökumət bu zavodun bölgələrdən birində tikilməsini təklif etməli idi. Eyni vəziyyət meyvə şirəsi istehsal edən zavodlar üçün də keçərlidir. Bu kimi müəssisələr bölgələrə yönləndirilməliydi. Sahibkarlar hökumətdən yer istəyəndə, torpaqlar paytaxt ətrafında yox, regionlarda verilməli idi”. 

Ekspert hesab edir ki, bu disbalans aradan qaldırılarsa, Bakı şəhərində əhali sayı da tənzimlənər və ölkənin iqtisadi inkişafı daha balanslı olar. 

Bəsti Rəfizadə