Son illərdə Azərbaycanda hər 10 min nəfərə düşən ali məktəb tələbələrinin sayı artsa da, bu göstərici hələ də region ölkələri ilə müqayisədə aşağıdır. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, hazırda hər 10 min nəfərə 241 tələbə düşür. Müqayisə üçün bildirək ki, bu rəqəm 2022-ci ildə 220 nəfər idi.

Tələbə sayında artım müşahidə olunsa da, Azərbaycan hələ də region ölkələri, eləcə də MDB məkanında ən az ali təhsil alan tələbəyə sahib ölkələrdən biridir.

Bəs nəyə görə Azərbaycanda tələbə sayı digər regional ölkələrdən azdır? Tələbələrin sayı artırılmalıdırmı?

Təhsil eksperti Rizvan Fikrətoğlu bu məsələ ilə bağlı Sfera.az-a açıqlamasında bildirib ki, tələbə sayındakı artım ümumilikdə müsbət tendensiyadır, lakin bu artım daha planlı və məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilməlidir:

“Tələbə sayının artırılması vacibdir, çünki müasir iqtisadiyyat təhsilli və ixtisaslı kadrlar tələb edir. Hazırda Azərbaycanda gənc əhali çoxluq təşkil edir və bu gənclər əmək bazarına daxil olmaq, işləmək istəyirlər. Bu səbəbdən də ali təhsilə olan tələbat artır və dövlət bu tələbatı qarşılamalıdır”.

Onun fikrincə, Azərbaycan bu göstərici üzrə Gürcüstan və Ermənistandan geri qalır:

“2022-ci ilin məlumatlarına əsasən, Gürcüstanda və Ermənistanda hər 10 min nəfərə 350-400 tələbə düşürdü. Azərbaycanda isə bu rəqəm 220 idi. İndi 241-ə yüksəlib, amma hələ də ciddi fərq qalmaqdadır”.

Ekspert həmçinin vurğulayıb ki, tələbə sayının artırılması yalnız kəmiyyətə deyil, keyfiyyətə də yönəlik olmalıdır. Onun sözlərinə görə, əgər tələbə sayı sürətlə artarsa, lakin müəllim-professor heyəti, elmi-tədqiqat bazası, kitabxana və laboratoriyalar inkişaf etməzsə, bu zaman ali təhsilin effektivliyi azalacaq.

“Sadəcə diplomlu gənclər yaratmaqla problem həll olunmur. Keyfiyyətli ali təhsil insan kapitalına çevrilməlidir. Əgər tələbə sayı artır, amma təhsil zəifdir, o zaman bu gənclər işsiz qalacaq və əmək bazarında uyğunluq pozulacaq”, - deyə Fikrətoğlu əlavə edib.

Təhsil eksperti ali təhsillə yanaşı peşə və texniki təhsilin də genişləndirilməsinin vacibliyini vurğulayıb. Onun fikrincə, cəmiyyətin yalnız hüquqşünas, həkim, müəllim və jurnalistlərə deyil, həm də dərziyə, baytara, avtomobil rəngsazına, dayəyə və digər texniki peşə sahiblərinə də ehtiyacı var.

“Əgər hamı ali məktəb oxumağa can atsa, onda vacib texniki və peşə ixtisaslarında ciddi çatışmazlıqlar yaranacaq. Ona görə də peşə təhsili də inkişaf etdirilməlidir”, - deyə ekspert bildirib.

R.Fikrətoğlu regionlardakı ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinin vəziyyətinə də toxunaraq bildirib ki, təhsil imkanları yalnız Bakı ilə məhdudlaşmamalıdır, Quba, Şəki, Lənkəran, Ağcabədi və Mingəçevir kimi şəhərlərdə universitetlər və kollec səviyyəsində təhsilin inkişafı prioritetə çevrilməlidir:

“Gənclər niyə yalnız Bakıya axışır? Onlar doğulub yaşadıqları şəhərlərdə də keyfiyyətli təhsil ala bilməlidirlər. Bunun üçün regionlarda həm maddi-texniki baza gücləndirilməli, həm də müəllim heyəti stimullaşdırılmalıdır”.

Bundan əlavə, ekspert dövlət sifarişi və təqaüd sisteminin sosial ədalətə əsaslanmasının vacibliyini qeyd edib:

"Maddi imkanı zəif olan ailələrin övladlarının ali təhsilə çıxış imkanları artırılmalıdır. Universitetlərin özlərinin də müxtəlif təqaüd proqramları ilə bu prosesi dəstəkləməsi vacib sayılır. Ali təhsil yalnız diplom verməklə deyil, ölkənin iqtisadi və sosial inkişafına xidmət etməklə dəyərli olur. Bunun üçün isə ali məktəblərlə əmək bazarı arasında əlaqə gücləndirilməli, təhsil proqramları real tələbatlara uyğunlaşdırılmalıdır".

Bəsti Rəfizadə
Sfera.az

“Azərbaycanda tələbələrin sayı artırılmalıdır” – Ekspert