Türkiyə və İranda milli pul ucuzlaşır –Azərbaycan nə qazanır, nə itirir?

Bu barədə BBC-yə azərbaycanlı iqtisadçılar deyib. Onların sözlərinə görə, valyutaların ucuzlaşması Azərbaycanın ixrac etdiyi qeyri-neft məhsullarının qiymətlərinin bahalaşmasına və bazarda rəqabətliliyini itirməsinə gətirib çıxara bilər. Türkiyədə şirkətləri olan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) valyuta ucuzlaşmasının ona nə qədər ziyan və ya xeyir gətirdiyi barədə danışmağın tez olduğunu deyir.
Dövlət Gömrük Komitəsinin statistik məlumatına görə, Türkiyədən Azərbaycana iri ev quşları, iri heyvanlar, ərzaq və geyim məhsulları, müxtəlif texnika vasitələri və digər məişət məhsulları idxal edilir.
SOCAR Azərbaycan Türkiyənin ən iri sərmayədarlarından biri sayıla bilər. Özəl investisiyalarla yanaşı, dövlət sektoru olan SOCAR Türkiyənin enerji sektoruna sərmayə yatırıb. Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin ictimaiyyətlə əlaqələr üzrə rəhbəri İbrahim Əhmədov Türkiyədə lirənin ucuzlaşmasının quruma nə qədər ziyan və ya xeyir gətirdiyi barədə danışmağın tez olduğunu deyir.
Neft Fondundan bildirilir ki, müxtəlif valyutaların bir-birinə, yaxud ABŞ dollarına qarşı məzənnə dəyişkənliyi Fondun vəsaitlərinin alıcılıq qabiliyyətinə təsir etmir. Təhlilçilər Türkiyədə lirənin ucuzlaşma səbəblərini Türkiyə hakimiyyətinin maliyyə sektoruna, Mərkəzi Bankın fəliyyətinə müdaxilə etmək cəhdlərində və bunun xarici investorlarda narahatlıq yaratmasında görür.
İqtisadi təhlilçi Samir Əliyev Türkiyədə lirənin ucuzlaşmasından Azərbaycana təsir edəcəyini düşünür: "Türkiyə Rusiya ilə yanaşı Azərbaycanın ən çox məhsul ixrac etdiyi iki ölkədən biridir. Türkiyə Azərbaycanın idxalında təxminən 15-17 faiz aralığında paya malikdir", cənab Əliyev vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, lirənin ucuzlaşması Azərbaycan iqtisadiyyatına həm mənfi, həm də müsbət təsir göstərəcək: "Türkiyədən gələn mallar ucuzlaşa bilər, sosial baxımdan qiymətlərin ucuzlaşması əhalinin alıcılıq qabiliyyətinə müsbət təsir edir. Amma bu, yerli istehsala da pis təsir edə bilər”, – o deyib.
Samir Əliyev düşünür ki, hər iki ölkədə iqtisadiyyatın pisləşməsi Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün yaxşı gələcək vəd etmir və manatı təzyiq altında qoyur: "Bu, Azərbaycan hakimiyyətinin qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirmək siyasətinə mənfi təsir göstərə bilər", o deyib.
Samir Əliyevin sözlərinə görə, Türkiyəyə və İrana ixrac edilən məhsullar o ölkələrin bazarlarında baha qiymətə olacağı üçün rəqabətdə uduzacaq: "Neft bahalaşır, narahatam ki, qonşu ölkələrdə baş verən proseslər hökuməti qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirmək planından əl çəkməsinə səbəb olsun və fokusu yenidən neft sektoruna yönəltsin”.
Samir Əliyev hesab edir ki, rialın ucuzlaşması Azərbaycana İrandan gələn turistlərin sayına mənfi təsir göstərəcək. "Amma Azərbaycandan səhiyyə məsələləri ilə bağlı İrana gedənlər, əksinə, arta bilər”, – deyə o əlavə edib.