Əla attestatla məktəbi bitirən abituriyentlərin 3,95 faizinin qəbul imtahanında 200 baldan aşağı nəticə göstərməsi ictimaiyyətdə ciddi suallar doğurub. Bu nəticə məktəbdaxili qiymətləndirmə sisteminin obyektivliyi və etibarlılığı ilə bağlı yeni müzakirələrə səbəb olub.

Məsələ ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən təhsil eksperti Rizvan Fikrətoğlu bildirib ki, bu göstərici məktəblərdə qiymətləndirmə sistemindəki sistematik uyğunsuzluqların əlamətidir:

“Əgər əla attestat alan məzunların 3,95 faizi cəmi 200 baldan aşağı nəticə göstərirsə, bu, ciddi problemdir. Bu, o deməkdir ki, məktəbdə verilən qiymətlərlə real bilik səviyyəsi arasında kəskin fərq var. Belə bir vəziyyət məktəbdaxili qiymətləndirmədə obyektivlik və şəffaflığın pozulduğunu göstərir”.

Ekspertin sözlərinə görə, bu uyğunsuzluq məktəblərdə qiymətlərin şişirdilməsi, qeyri-obyektiv yanaşmalar və müxtəlif təzyiqlərin nəticəsi ola bilər:

“Məktəblərdə qiymətləndirmə hansı meyarlara əsaslanır? Əla attestat hansı kriteriyalarla verilir? Bu suallar cavabsızdır. Bəzən müəllimlərə və məktəb rəhbərlərinə müxtəlif təzyiqlər olur – valideynlərdən, statistik göstəriciləri qorumaq istəyən rəhbərlikdən və s. Nəticədə süni şəkildə qiymətlər artırılır. Bu isə sistemin etibarlılığına zərbə vurur”.

R.Fikrətoğlu hesab edir ki, bu problemi aradan qaldırmaq üçün məktəbdaxili qiymətləndirmə sistemi təkmilləşdirilməli, onun üzərində nəzarət və monitorinq gücləndirilməlidir:

“Məktəblərdə qiymətləndirmə mexanizmi yenidən qurulmalı, monitorinq sistemləri tətbiq edilməlidir. Bu prosesdə müstəqil müşahidəçilər, yaxud elektron platformalardan istifadə oluna bilər. Məktəblərin qiymətləndirmə üzrə illik hesabatları hazırlanmalıdır ki, verilən qiymətlərlə qəbul imtahanı nəticələri müqayisə edilərək obyektivlik səviyyəsi ölçülsün”.

Ekspert hesab edir ki, yalnız illik nəticələrə əsaslanan qiymətləndirmə sistemi kifayət etmir və attestat qiymətləri daha geniş qiymətləndirmə modellərinə əsaslanmalıdır:

“Attestat qiymətləri yalnız il ərzindəki şagirdin dərsə davamiyyəti və müəllim rəyi ilə deyil, yekun və diaqnostik imtahanlarla ölçülməlidir. Eyni zamanda, məktəblər üzrə "obyektivlik indeksi" tərtib olunmalıdır. Bu indeks məktəbin verdiyi qiymətlərlə həmin şagirdlərin dövlət imtahanlarında əldə etdiyi nəticələrin uyğunluğunu göstərə bilər”.

Mütəxəssis müəllim və məktəb rəhbərlərinin bu sahədə məsuliyyətini də artırmağın vacib olduğunu vurğulayır:

“Əgər bir məktəbdə mütəmadi olaraq yüksək qiymətlər verilir, amma həmin məktəbin məzunları qəbul imtahanında zəif nəticə göstərirsə, bu, ciddi inzibati və peşəkar qiymətləndirməyə səbəb olmalıdır. Müəllimlər və rəhbərlər bilirlər ki, qiymətləndirmə həm də şagirdin haqqıdır. Bu haqq heç bir halda kəsilməməli, əksinə qorunmalıdır”.

Ekspert əlavə edib ki, bəzi hallarda əks situasiyalar da olur, yəni şagird məktəbdə zəif qiymət alır, lakin qəbul imtahanında yüksək nəticə göstərir. Bu da məktəblərdəki subyektiv yanaşmanın başqa bir formasıdır:

“Bəzən müəllimlər şəxsi münasibətlərə görə qiymətləri kəsə bilər. Məsələn, əgər şagird həmin müəllimin hazırlığına getmirsə, qiymətdə qərəz ola bilir. Bu hallar da araşdırılmalıdır. Qiymətləndirmə şəxsi münasibətə deyil, şagirdin real bilik və bacarığına əsaslanmalıdır”.

R.Fikrətoğlu onu da qeyd edib ki, qiymətləndirmə sistemindəki bu nöqsanlar təkcə ayrı-ayrı şagirdlərə yox, ümumilikdə təhsil sisteminin etibarlılığına zərbə vurur:

“Əgər məktəbdaxili qiymətləndirmə ilə qəbul imtahanı nəticələri arasında fərq varsa, bu, təhsil sistemində saxta uğur görüntüsü formalaşdırır. Təhsil yalnız statistika üçün deyil, real bilik və bacarığa əsaslanmalıdır”.

Bəsti Rəfizadə

Sfera.az

Attestat və imtahan arasındakı uçurum: Qiymətləndirmədəki kəskin fərq nə ilə bağlıdır?