"Çinli diplomat Tehranı yanlış addımdan çəkindirməyə çalışıb" - Politoloq

İyulun 6-7-də Braziliyanın Rio-de-Janeyro şəhərində keçiriləcək BRİCS-in zirvə toplantısında Rusiya və Çin liderlərinin iştirak etməyəcəklərinə dair xəbərlər yayılıb.
 

Maraqlıdır, bu doğrudurmu, elədirsə, səbəb nə ola bilər?
 

Sfera.az xəbər verir ki, mövzu ilə bağlı danışan politoloq Elxan Şahinoğlu Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin bu tədbirdə iştirak etməməsinin bəlli səbəbi olduğunu deyib.
 

Onun sözlərinə görə, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Vladimir Putinin həbsinə dair qərarı qüvvədədir:

"Putin bu səbəbdən hətta tərəfdaş hesab etdiyi ölkələrə səfərlərdən çəkinir. Rusiyanı toplantıda xarici işlər naziri Sergey Lavrov təmsil edəcək. Putin videkonfrans vasitəsilə toplantının işində iştirak edəcək. Çin lideri Si Cinpinin Braziliya səfərdən imtina etməsi isə müəmmalıdır. Braziliya Prezidenti Lula da Silva qısa zaman kəsiyində Çin lideri ilə iki dəfə görüşüb və həmkarının Braziliyaya səfərinə ümidli idi. Pekin səfərin təxirə salınmasını Si Cinpinin qrafikinin yoğun olmasıyla izah edib. Qrafik nə qədər yoğun olsa da, çoxqütblü dünyanın formalaşmasında Moskva və Pekinin BRİCS-ə xüsusi əhəmiyyət verdikləri halda iki əsas dövlətin liderinin toplantıda iştirak etməməsi təşkilatın imicinə mənfi təsir edəcək. Misal üçün NATO-ya üzv ölkələrin tamamının liderləri Şimali Atlantika Blokunun son zirvə toplantısında iştirak edərək, qlobal mövzularda bəyanatlar verdilər, mətbuat konfransı keçirdilər".


Politoloq qeyd edib ki, Rusiya və Çin Amerika Birləşmiş Ştatlarının simasında birqütblü dünyanın çoxqütblü dünya ilə əvəz olunmasına çalışsalar da, İsrail-İran müharibəsi göstərdi ki, vacib qərarlar əvvəlkitək Vaşinqtonda verilir və bu zaman Rusiya ilə Çinin maraqları nəzərə alınmır.


Onun sözlərinə görə, Moskva və Pekin ilk gündən İsrailin İrana hava zərbələrini pisləsələr də, hər ikisinin Tehrana dəstəyi bəyanatlardan o tərəfə getmədi:
 

"Müharibə ABŞ Prezidenti Donald Trampın qərarı ilə dayandı və İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu Ağ Ev sahibinin qərarına tabe oldu. Yalnız bundan sonra Çin Trampın yadına düşdü və Ağ Ev sahibi Pekini aşağılayacı tərzdə “Çin İrandan neft almağa davam edə bilər” cümləsini işlətdi. O, cümləsinin sonrakı hissəsində Pekinə bu şəkildə mesaj da göndərdi: “Ümid edirəm ki, Çin ABŞ-dan da böyük həcmdə neft alacaq”. Cümlənin bu hissəsini belə anlamaq olar ki, Çin ABŞ-dan neft almaq istəməsə, Vaşinqton Pekinə əlavə problemlər yarada bilər. İran İsraillə müharibə zamanı haqqında çox danışılan Hörmüz boğazını bağlasaydı, bunun əsas mənfi təsiri Çinə olacaqdı. Çünki Çin neftə olan tələbatının əsas hissəsini məhz bu boğaz üzərindən tankerlərlə daşıyaraq enerji təhlükəsizliyini təmin edir. Təsadüfi deyil ki, müharibə günlərində Çinin xarici işlər naziri Van İ iranlı həmkarı Abbas Araqçı ilə telefonla danışmışdı. Böyük ehtimalla bu telefon danışığında çinli diplomat Tehranı yanlış addımdan çəkindirməyə çalışıb".


Firuzə Əliyeva