"İsrailə hücum məqsədilə Suriyanın baza kimi istifadə edilməsini istəmirik”.

Bu sözləri İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu Trampla görüşündən sonra verdiyi açıqlamada deyib. Onun sözlərinə görə, İsrail Türkiyə ilə münaqişənin tərəfdarı deyil: “Trampın Ərdoğanla yaxşı münasibəti mövcuddur, onun bizə kömək etməsini istəyirik. Həmçinin, Trampla Türkiyə ilə münaqişənin qarşısını necə ala biləcəyimizi də müzakirə etdik”.

Maraqlıdır, İsrailin qorxusu nədir və Suriya ərazisindən hücum ehtimalı nə qədər realdır? İki ölkə arasında illərdir davam edən gərginlik yeni mərhələni başlada bilər?

Mövcud suallarla bağlı Sfera.az-a açıqlama verən politoloq Natiq Miri Bəşər Əsəd rejimi dövründə Suriyanın Livanla sərhədindən istifadə edərək, bu ölkədə fəaliyyət göstərən Hizbullah terror təşkilatına müxtəlif formada dəstək verdiyini deyib. Onun sözlərinə görə, İsrail isə bu vəziyyəti bəhanə edərək, işğal altında saxladığı Golan Təpələrindən bir qədər irəliləyərək Dəməşqə doğru yaxınlaşmaq məqsədi güdürdü:

"Bu addımı ölkənin təhlükəsizliyi ilə izah etsə də, fakt ondan ibarətdir ki, bu ərazilər işğal edildikdən sonra onların geri qaytarılması ilə bağlı heç bir addım atılmayıb. Bu isə beynəlxalq hüquq baxımından müstəqil bir dövlətin ərazi bütövlüyünə təcavüz kimi qiymətləndirilir.Eyni zamanda, İsrail bu ərazilərdən özünə qarşı təhlükələrin mövcud olduğunu iddia edir. Bu təhdidlər əsasən İran və regionda fəaliyyət göstərən terrorçu qruplara yardım edən qüvvələrlə əlaqələndirilir. Xüsusilə, İranın bölgədəki proksi qüvvələri təhlükə mənbəyi kimi göstərilir. Bununla yanaşı, dolayısı ilə Türkiyəyə də işarə edilir. Belə ki, əldə olunan məlumatlara əsasən, Suriya ərazisində Türkiyənin hərbi bazalar qurması məsələsi artıq razılaşdırılıb”.

Politoloq bu kontekstdə Türkiyə ordusunun Suriya ordusuna təlim keçəcəyini və bunun da İsrailin təhlükəsizlik baxımından narahatlığına səbəb olduğunu bildirib:

“İsrail üçün Yaxın Şərqə çıxış nöqtəsi olan Suriya ərazisində Türkiyənin hərbi varlığı, Tel-Əvivin Ankaraya birbaşa qonşu olması anlamına gəlir. İsrail tərəfi bunu təhlükə kimi dəyərləndirir. Halbuki, Ankara rəsmi mövqeyində bildirir ki, Türkiyənin heç bir dövlətə qarşı təcavüz niyyəti yoxdur və yalnız İsrailin region ölkələrinə qarşı təcavüzkar siyasət aparmaması şərtilə bu bölgədə fəaliyyət göstərir. Digər tərəfdən, İsrail, Qəzza, Livan, Suriya və Suriya-İraq sərhədi bölgəsində fəaliyyət göstərən PKK terrorçularından Türkiyəyə qarşı istifadə edir. Türkiyə bu təhlükənin qarşısını almaq üçün indiyədək dörd böyük hərbi əməliyyat həyata keçirib və regionda terror dəhlizi yaratmaq planlarının qarşısını alıb. Hazırda isə məqsəd PKK və onun Suriyadakı qollarının tamamilə məhv edilməsidir”.

N.Mirinin fikrincə, bütün bu proseslər fonunda, ABŞ-İsrail münasibətləri və ABŞ-Türkiyə əlaqələri də diqqət mərkəzindədir. Xüsusilə ABŞ Prezidenti Donald Trampın Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla yaxın münasibətləri bu balansda önəmli rol oynayıb:

“Dünənki mətbuat konfransında Tramp, Ərdoğana hörmət etdiyini və onu sevdiyini açıq şəkildə bəyan edib. Eyni münasibət İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu tərəfindən də ifadə olunub. Netanyahu, Tramp və Ərdoğan arasında dostluğun mövcud olduğunu təsdiqləyərək, bu münasibətlərin bölgədəki bəzi gərginliklərin həllində rol oynamasını gözlədiklərini deyib”.

Ekspert nəzərə çatdırıb ki, Tramp administrasiyası seçki ərəfəsində Suriyanın Türkiyəyə buraxılmasının və digər xarici qüvvələrin bölgədən çıxarılmasının vacibliyini bəyan etmişdi:

“Mövcud regional və qlobal gərginliklər, xüsusilə ABŞ və İsrailin İranla bağlı artan narahatlıqları fonunda, Vaşinqtonun Türkiyə ilə əməkdaşlıqda maraqlı olduğu görünür. Türkiyə-İsrail qarşıdurması hazırkı mərhələdə nə Ankaranın, nə də Tel-Əvivin maraqlarına uyğundur. Lakin bu, gələcəkdə belə bir qarşıdurmanın baş verməyəcəyi anlamına da gəlmir. Bu ehtimal hələlik zəif görünsə də, müşahidəçilər bunu sadəcə zaman məsələsi kimi qiymətləndirirlər”.

Fidan Hacızadə

Netanyahu Trampdan kömək istədi - Türkiyə və İsrail müharibəyə hazırlaşır?