Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov ABŞ-ın Nyu-York şəhərindəki Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahının Baş Assambleyasının zalında keçirilən “Gələcəyin Zirvəsi”ndə çıxış edib.

Sfera.az bildirir ki, Sülh və Mədəni Dözümlülüyün Monitorinqi İnstitutu (IMPACT-se) tərəfindən yayımlanan yeni hesabata əsasən, Azərbaycan antisemitizmi dərsliklərdə rəsmi şəkildə tanıyan ilk müsəlman ölkəsi olub.

Məktəb Təhsilində Sülh və Mədəni Tolerantlığın Monitorinqi İnstitutu (IMPACT-se) dünya üzrə məktəb kitablarını və kurrikulumun təhlilini aparan qeyri-kommersiya təşkilatı Azərbaycanın milli kurrikulumundakı 53 dərsliyi araşdıraraq, anti-İsrail hekayələrinin aradan qaldırılması və islamçı rəvayətlərin olmaması kimi əhəmiyyətli irəliləyişləri müəyyən edib. Cümə axşamı yayımlanan bu sənəd Mərkəzi Asiya ölkələrinin tədris proqramlarını araşdıran üç hissəli hesabatlar seriyasının bir hissəsidir və Ruderman Ailə Fondu ilə əməkdaşlıq çərçivəsində hazırlanıb. Bu tədqiqat eyni zamanda Özbəkistan və Qazaxıstanın dərsliklərinə də nəzər salır.

Hesabatda yəhudilər və İsrailin müsbət şəkildə təsvir olunduğu vurğulanır, həmçinin Holokostun altı milyon yəhudinin soyqırımı kimi tanındığı qeyd edilir. 2024-2025-ci tədris ili üçün edilən əhəmiyyətli yeniliklər arasında İsrail-Fələstin münaqişəsinə daha balanslı yanaşmanın nümayiş etdirilməsi və anti-İsrail ritorikasının dərsliklərdən çıxarılması yer alır. Hesabatda radikalizm və islamçı ritorikanın izinə rast gəlinmədiyi, əksinə, dərsliklərin dünyəviliyi, müxtəlifliyi və inklüzivliyi təşviq etdiyi bildirilir.

Azərbaycan dərsliklərində İsrailin təsviri Azərbaycanın milli tədris proqramına daxil olan 53 dərsliyin təhlili göstərib ki, İsrailin təsviri əvvəlki illərə nisbətən əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib. Əvvəllər İsrailin aqressiv və sülhə qarşı çıxan bir tərəf kimi təqdim edildiyi materiallar artıq münaqişənin köklərini 1947-ci ildə BMT-nin Bölünmə Planının ərəblər tərəfindən rədd edilməsi ilə əlaqələndirir. Dərsliklərdə ərəb dövlətlərində korrupsiya və hərbi uğursuzluqlara tənqidi yanaşılır, münaqişə ilə bağlı daha neytral dil istifadə edilir - məsələn, "işğal olunmuş” kimi ifadələr "ələ keçirilmiş” və ya "nəzarətə alınmış” sözləri ilə əvəzlənib. axşamı yayımlanan yeni hesabatda təkcə Azərbaycan dərsliklərində yəhudilərin və İsrailin müsbət təsvirlərinin yer alması vurğulanmır, həm də bu dərsliklərdə Holokostun altı milyon yəhudinin qətlə yetirildiyi kütləvi soyqırım kimi qəbul edildiyi qeyd olunur.

“Azərbaycan din azadlığını və tolerantlığı təşviq edir, bütün dinlərin, o cümlədən yəhudiliyin çiçəklənməsi üçün açıq mühit yaradır”- deyə araşdırmada vurğulanır.

Hesabatda 2024-25-ci tədris ili üçün edilən düzəlişlərdə "perspektivli irəliləyişlər və inkişaflar" vurğulanıb, yəhudilik "dərsliklərdə yüksək qiymətləndirilib" və bəzi Bibliya rəvayətləri təhsil sisteminə daxil edilib.

Məsələn, əsas cəhətlərdən biri antisemitizm tərifinin kitablara daxil edilməsi idi ki, Azərbaycanı bunu edən ilk müsəlman ölkəsi oldu. Hesabata görə, bu, tolerantlığı təşviq etmək və irqçiliklə mübarizə aparmaq öhdəliyini əks etdirir.

Hesabatda həmçinin qeyd olunub ki, bu dərsliklər İsrail-Fələstin münaqişəsini daha balanslı şəkildə izah edir, onun mənşəyini ərəblərin 1947-ci il BMT-nin Bölmə Planını rədd etməsi ilə əlaqələndirir və İsrailin nəzarəti altında olan ərazilərə istinad edilərkən “işğal edilmiş” əvəzinə “ələ keçirilmiş” və ya “ələ keçirilmiş” kimi ifadələrdən istifadə edir.

Yeni düzəlişlər sionizmə irqçi və bir vaxtlar “partizan müharibəsi” adlandırılan Fələstin zorakılığının terrorizm kimi təsnif edilməsini ləğv edərək, onun mənfi qlobal təsirini etiraf etdi. Bundan əlavə, coğrafiya dərslikləri indi İsraili yəhudi dövləti kimi tanıyır.

Dərsliklərdə Holokostun altı milyon yəhudinin sistemli şəkildə qətlə yetirilməsi olduğu açıq şəkildə bildirilib, nasist düşərgələrinin görüntüləri və sağ qalanların ifadələri təqdim edilib. Bundan əlavə, Çar Rusiyasında yəhudilərə qarşı təqiblər və Dreyfus işi kimi hadisələr də antisemitizmin tarixi kontekstində öyrədilir.

“IMPACT-se" təşkilatının icraçı direktoru Markus Şeff verdiyi açıqlamada Azərbaycanın dünyəvi, etnik baxımdan türk və müsəlman ölkəsi kimi İran, Rusiya və Türkiyə ilə sərhəddə yerləşdiyini xatırladıb. O vurğulayıb ki, Azərbaycan İranın təbliğ etdiyi radikal islamçı dəyərləri rədd edərək tolerantlıq və inklüzivliyə üstünlük verməklə digər müsəlman ölkələri üçün mühüm nümunə ola bilər.

Qeyd edək ki, Azərbaycanın İsrail ilə əlaqələri çoxdan əhəmiyyətlidir, Azərbaycan 30 ildən artıq Qafqazda və Mərkəzi Asiyada ən həyati qüvvəsi kimi xidmət edir, enerji təhlükəsizliyi, müdafiə və kəşfiyyatı əhatə edən tərəfdaşlığı inkişaf etdirir.

Ötən həftə həftə İsrail və Azərbaycanın dövlət neft şirkəti SOCAR arasında böyük enerji sazişi imzalanıb. Bu, Azərbaycanın Yaxın Şərqdə strateji oyunçu kimi yüksələn rolunun ən son nümunələrindən birini vurğulayır.

Azərbaycan antisemitizmi dərsliklərdə tanıyan ilk müsəlman ölkəsi oldu