"ABŞ-nin Avropadan çəkilməsi NATO-nun dağılmasına stimul ola bilər" - MÖVQE
ABŞ hazırda Avropada olan qoşunlarının sayını azaltmaq niyyətində deyil. Bunu Pentaqonun rəhbəri Pit Heqset bildirib. O qeyd edib ki, ABŞ Ukraynadakı münaqişə həll edildikdən sonra Avropadakı Amerika hərbçilərinin sayına yenidən baxa bilər.
ABŞ-nin Avropadan çəkilməsi NATO üçün riskdirmi? Rusiya və Çin bu boşluğu doldurmağa çalışacaqmı?
Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a açıqlamasında politoloq Natiq Miri bildirib ki, Pentaqon rəhbərinin açıqlaması məntiqlidir:
“Rusiya-Ukrayna müharibəsi bitmədən ABŞ-nin Avropadan qoşunlarını çıxarması Rusiyanın maraqlarına xidmət edərdi. Eyni zamanda, masada Rusiyanın mövqeyini gücləndirər, ABŞ və Avropa Birliyini zəiflədərdi. Danışıqların istiqaməti, mahiyyəti və nəticəsilə bağlı konkret nəsə demək hələ mümkün deyil. Rusiya hələ də güc nümayiş etdirir, daha çox ərazini işğal etməklə masada mövqelərini gücləndirmək istəyir. Həmçinin bu məsələ sadəcə Ukrayna-Rusiya müharibəsini ehtiva etmir. ABŞ və Rusiya prezidentləri görüşdüyü təqdirdə global güclərin nüfuz dairələri kimi digər məsələlər də müzakirə predmeti olacaq. Rusiya əgər bu danışıqlarda özünü qalib kimi aparsa, bu, yeni iddialar ortaya qoya bilər. O baxımdan, ABŞ bu məsələdə həssas davranmalıdır. Özünün NATO üzrə müttəfiqlərinin təhlükəsizlik maraqlarını mütləq mənada nəzərə almalıdır. Ona görə də müharibə bitmədən ABŞ qoşunlarının Avropadan çıxması məntiqli olmazdı”.
Onun sözlərinə görə, ABŞ-nin Avropadan çəkilməsi NATO-nun dağılması üçün çox ciddi stimul ola bilər: “Əgər ABŞ üzərinə götürdüyü öhdəliyi yerinə yetirmir və Avropa Birliyinin təhlükəsizliyində bilavasitə iştirak etmirsə, onda Aİ özünü müdafiə etmək üçün yeni birgə müdafiə büdcəsi və təhlükəsizlik sistemi yaratmalıdır. Bu da NATO-nu zəiflədəcək. Bu davranış Rusiya və Çinin maraqlarına xidmət edir. Məhz bu konteksdə Pentaqon rəhbərliyi də açıqlama verir ki, müharibə bitmədən ABŞ qoşunlarının Avropadan çıxması mümkün deyil. Üstəlik, bu məsələnin özü də ABŞ-nin NATO və Aİ üzrə müttəfiqi olduğu ölkələr arasında da bazarlıq predmeti olacaq. Çünki Trampın NATO üzvlərindən büdcəyə daha çox vəsait ayırmaları ilə bağlı tələbi var. Onun fikrincə, hər bir ölkə ÜDM-in ən azı 5 faizini NATO büdcəsinə ödəməlidir. Ona görə də hələlik bu məsələlər açıqdır. Ukrayna-Rusiya məsələsi həll olmadan paralel olaraq bu məsələ müzakirə predmeti olub, konkret nəticəyə varmadan ABŞ qoşunları Aİ-ni tərk etməyəcək”.
N.Miri vurğulayıb ki, bu boşluğu Rusiya və Çin doldura bilməz:
“Bu gün Aİ-də ABŞ-dən müstəqil şəkildə özünün müdafiə-təhlükəsizlik sisteminin qurulması ilə bağlı fikirlər səsləndirilir. Əgər əvvəllər bu, Fransa prezidentinin timsalında deyilirdisə, artıq Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Lyayen və Aİ-nin xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Kaya Kallas sayəsində bu məsələlər ciddi gündəmə gətirilib. Söhbət gələcəkdə müstəqil təhlükəsizlikdən gedəcəksə, bu, təhlükəsizlik sistemi Rusiya və Çinlə heç cür bağlı ola bilməz. Bu, sadəcə Aİ-də birgə ordunun yaradılması və müdafiə sənaye kompleksinin ciddi şəkildə inkişaf etdirilməsi ilə əlaqəli olacaq. Ancaq hələlik NATO var, güclüdür və perspektiv onun parçalanmasını vəd etmir. Hələ də Rusiya və Çini özü üçün ciddi rəqib sayır və ABŞ-də kimin hakimiyyətdə olmasından asılı olmayaraq, bu mütləq gerçəklik nəzərə alınmalıdır”.
Firuzə Əliyeva
