Gen terapiyası nədir, nə işə yarayır? - Həkimdən AÇIQLAMA

Son illərdə genetik xəstəliklərin müalicəsi sahəsində böyük irəliləyişlər əldə edilib. Xüsusilə gen terapiyası tibbin ən yenilikçi və perspektivli sahələrindən biri olaraq diqqət çəkir. 

Bəs genetik xəstəliklər nədir?

Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a danışan həkim Eldəniz Bayramov bildirib ki, genetik xəstəliklər insanın genetik kodunda baş verən dəyişikliklər səbəbindən meydana gəlir:

"Bu xəstəliklər təkcə irsi olaraq nəsildən-nəsilə keçmir. Bəzən təsadüfi genetik mutasiyalar da bu cür xəstəliklərə səbəb ola bilər. Məsələn, siyanotik ürək xəstəliyi, hemofiliya və bəzi nevroloji xəstəliklər genetik xəstəliklər arasında yer tutur. Gen terapiyası genetik xəstəliklərin müalicəsi üçün istifadə olunan ən yenilikçi yanaşmalardan biridir. Gen terapiyasının məqsədi xəstəliyə və ya sindroma səbəb olan spesifik genin pozulmuş funksiyasını bərpa etməkdir".

 Həkim qeyd etdi ki, son illərdə genetik modifikasiya sahəsindəki ən böyük yeniliklərdən biri "CRISPR-Cas9" metodunun inkişafıdır:

"Bu metod genetik materialın çox dəqiq bir şəkildə dəyişdirilməsinə imkan verir. "CRISPR-Cas9" metodu, xüsusilə irsi xəstəliklərin müalicəsi üçün böyük perspektivlər vəd edir.Hal-hazırda müalicəsi olmayan bir çox genetik xəstəliklər üçün bu metod yeni ümidlər doğurur. Lakin gen terapiyasının tətbiqi hələ də bəzi çətinliklərlə üzləşir. Ən böyük maneələrdən biri terapiyanın effektivliyini və təhlükəsizliyini təmin etməkdir. Həmçinin genetik modifikasiyaların etik tərəfləri də müzakirə edilir. İnsan genetik kodunun dəyişdirilməsi, bəzi insanlar tərəfindən mübahisəli hesab olunur.Lakin müsbət tərəfi budur ki, genom terapiyasının tətbiqi ilə müxtəlif genetik xəstəliklərə qarşı mübarizədə yeni dövr başlayıb. Üstəlik bu sahədə aparılan tədqiqatlar, digər müalicə metodları ilə birləşdirildikdə daha da effektiv nəticələr verə bilər".

Ülkər Abdurahmanlı