Dəri xərçənginin ən ölümcül növü: Melanoma nədir və onu vaxtında necə aşkar etmək olar?

Yaz və yay aylarının başlaması ilə insanlar açıq havada daha çox vaxt keçirməyə başlayırlar. Bu zaman dəri xərçəngi, xüsusən də melanomanın inkişaf riski ciddi narahatlıq doğurur. 

Sfera.az bildirir ki, bir çox təhlükəli xərçəng növləri var ki, bunlardan biri də günəş vannası qəbul etməyi sevən bir çox insanlar arasında son dərəcə yayılmış olan melanomadır.

Əsasən günəşin ultrabənövşəyi şüalarının səbəb olduğu melanoma bir çox insana həyatı boyu təsir edir. Amerika Xərçəng Cəmiyyətinin məlumatına görə, bu dəri xərçənginin ən ağır növlərindən biridir. Təkcə ABŞ-da hər il təxminən 100.000 yeni xəstəlik diaqnozu qoyulur və hər il təxminən 8.000-i ölümlə nəticələnir.

Melanomanın qarşısının alınması ultrabənövşəyi şüalara məruz qalmanın minimuma endirilməsini nəzərdə tutur, xüsusən səhər saat 10-dan axşam 16-a qədər.

Melanoma dərimizdəki piqment istehsal edən hüceyrələr olan melanositlərdə başlayır. Qalan dəri xərçənginin digər növlərindən fərqli olaraq, melanoma bədənin müxtəlif hissələrinə yayılma şansı daha yüksəkdir. Texas Universiteti Xərçəng Mərkəzindən Dr.Maykl Davisə görə, melanoma xüsusilə aqressivdir. Melanomanın erkən aşkarlanması çox vacibdir. O, tez-tez dəridə qaranlıq, qeyri-bərabər ləkələr və ya qabar kimi görünür, xüsusən də günəş işığına tez-tez məruz qalan yerlərdə bunu sezmək olur. Buna baxmayaraq, günəşə daha az məruz qalan nayihələrdə də görünə bilər, buna görə də müntəzəm dəri müayinəsi vacibdir.

Qeyd etdiyimiz kimi, melanomanın qarşısının alınması ultrabənövşəyi şüalara məruz qalmanın minimuma endirilməsini nəzərdə tutur, xüsusilə də onların ən güclü olduğu saat 10:00-dan 16:00-a qədər ən azı SPF 30 ilə günəşdən qoruyucu sürtmək lazımdır. Bundan başqa qoruyucu tədbirlərə dərinizi paltarla örtmək və aşılayıcı çarpayılardan qaçmaq daxildir. Amerika Xərçəng Cəmiyyətindən Dr. Şanti Sivendran bu xəstəliyin inkişaf riskini əhəmiyyətli dərəcədə artırdığı üçün həkim müayinəsinə getməyi qətiyyətlə tövsiyə edir. Dərinin rəngindən asılı olmayaraq hər kəs melanomaya yoluxa bilər, buna görə də geniş məlumatlandırma və profilaktik tədbirlər vacibdir.

Erkən aşkarlama strategiyalarına özünü müayinə və müntəzəm tibbi müayinələr, forması asimmetrik olan, qeyri-müntəzəm sərhədləri olan, rəngi dəyişən və ya ölçüsü altı millimetrdən böyük olan yeni və ya dəyişən ləkələrin axtarılması daxildir. Bu əlamətlər potensial təhlükəli neoplazmaları adi ləkələrdən ayırmağa kömək edir. Lokal melanomanın müalicəsi adətən cərrahi yolla çıxarılma və xərçəngin yayılıb yayılmadığını yoxlamaq üçün biyopsiyadan ibarətdir.

Bu günə qədər melanoma müalicəsində əhəmiyyətli irəliləyişlər xəstələrin nəticələrini də yaxşılaşdırıb. Bunlara immunitet sistemini gücləndirən müalicələr, xərçəng hüceyrələrinin müalicəsi və digər müalicələrə davamlı olmayan hallar üçün təsdiqlənmiş innovativ TIL terapiyaları daxildir. Tədqiqatçılar həmçinin fərdi şişlərin genetik profilini nəzərə alan və gələcəkdə daha da effektiv müalicələr vəd edən xərçəng peyvəndi hazırlayırlar.

Aysel

Sfera.az