Son zamanlarda tibbi avadanlıqlarla heç vaxt maraqlanmayanlar belə ağciyərin süni ventilyasiya (ASV) aparatı haqqında tez-tez eşidir, danışırlar. Koronavirus pandemiyası elə bir vəziyyət yaratdı ki, mexaniki ventilyasiya on minlərlə insanı COVID-19-dan xilas etmək üçün yeganə ümid oldu. Bununla yanaşı, mexaniki ventilyasiyadan keçən bəzi insanlar həyatını itirib, bəziləri isə yeməyi, danışmağı və hətta nəfəs almağı yenidən öyrənməli olublar.

Süni ventilyasiya nədir və nə üçün lazımdır?

ASV aparatı xəstənin qanını oksigenləşdirmək və karbondioksidi ağciyərdən çıxarmaq üçün oksigen və sıxılmış quru havanı xəstənin ağ ciyərlərinə məcburi ötürən bir tibbi cihazdır. Bəs bu nəyə lazımdır və xəstə niyə özü nəfəs ala bilmir?

Normal nəfəs alma zamanı oksigen nəfəs borusu ilə ağ ciyərlərimizin 600 milyon ən kiçik alveollarına daxil olur, bunlar vasitəsilə qana sorulur və bədəndə bütün orqanlara aparılır.

Koronavirus infeksiyasına yoluxma ilə bu proses dəyişikliyə uğrayır. COVID-19-un səbəb olduğu iltihab bu sistemi sanki seliklə bağlayır onun işini pozur. Yoluxmuş hüceyrələr fəaliyyətini dayandırır və bu hal isə suda boğulmağa bənzəyir. Bundan əlavə, xəstənin ciyərlərində virusa qarşı immunitet "savaşı" başlayır. Nyu York Universitetinin Langon Tibb Mərkəzinin dosenti Xristofer Petrilli bunu belə izah edir:

"Bədən infeksiya ilə mübarizə aparmaq üçün mümkün qədər çox immun hüceyrə cəlb etməyə çalışır. Yoluxmuş hüceyrələri effektiv şəkildə məhv edir, eyni zamanda sağlam hüceyrələrə də zərər verə bilirlər".

Nəhayət, koronavirusa yoluxmuş insanların ciyərləri qanı immunitet sistemini dəstəkləmək üçün kifayət qədər oksigen ilə doydura bilmir. Və bu anda ASV apartına ehtiyac duyulur.

ASV aparatı həyatı xilas edir, yoxsa sağlamlığı təhdid edir?

ASV aparatı ilə xilas olan insanlar üçün ən qorxulu anlardan biri traxeal intubasiya prosesidir. Bu zaman tənəffüs yolunun keçiriciliyini təmin etmək üçün nəfəs borusuna xüsusi bir boru daxil edilir və o ağ ciyərə çatdırılır. Həkimlərin sözlərinə görə, bu proses ağrıkəsici və yuxu dərmanı isitfadə etməklə icra olunur. Bu proses, sağlamlıq üçün bir iz qoymadan keçə bilərmi? Mütəxəssislər bu suala "yox" cavabı verirlər.

ASV-nın görünməz tərəfləri nədir?

1. Mexaniki ventilyasiya ilə qarşılaşan və sağ qalan bir çox xəstələr çox zəif olurlar. Bəziləri yemək bişirmək, üz qırxmaq, duş qəbul etmək kimi adi qabiliyyvələrini itirə və hətta yataq xəstəsi ola bilərlər.

"Associated Press"-də yayılıan bir məlumata görə, statiisitka göstərir ki, aparatlara qoşulan xəstələrin üçdə ikisindən çoxu həyatını itirir.

2. Tənəffüs aparatına qoşulan xəstələr sedativ (ağrıkəsici və yuxu həbləri) qəbul edirlər. Kaliforniya Universiteti Ağciyər xəstəlikləri və təcili yardım şöbəsinin müdiri Riçard Liyə görə, bu, süni ventilyasiya əzələ tonusunun və gücünün azalmasına gətirib çıxarır və eyni zamanda xəstəxanada başqa bir infeksiyaya yoluxma riskini artırır. Kliveland Xəstəxanasının reanimasiya şöbəsinin müdiri isə deyib ki, bəzi xəstələr mexaniki ventilyasiyadan sonra hərəkət etmə qabiliyyətlərini itirirlər: bəziləri iflic olmuş kimi davranırlar, əzələləri çətinliklə hərəkət edir.

3. Nəfəs almağa cavabdeh olan əzələlər, ASV aparatına qoşulduqdan sonra bir neçə saat ərzində atrofiyaya uğrayır. Və ölüm riski ASV apartından ayrıldıqdan sonra, xəstənin süni havalandırmaya neçə gün möhtac qalmasından asılı olaraq, ən azı bir il ərzində orta səviyyədən yuxarı olur.

ASV aparatının görünməz tərəfləri və sonda özünü göstərə biləcək nəticələr hansılardır?

Alimlər bildirir ki, ASV aparatı həqiqətən bir çox insanın həyatını xilas edir: Bu aparat insanları koronavirus infeksiyasının ağır fəsadlarından qurtara bilir, ancaq aparatdan ayrıdıqdan sonra bəziləri heç vaxt sağalmır.

Nyu-Cersidəki Robert Wood Johnson Universiteti Xəstəxanasının reanimasiya şöbəsinin baş həkimi Maykl Rodriks bildirib ki, bu aparata qoşulandan, sağalandan sonra bir çoxları danışmağı, gəzməyi və udmağı yenidən öyrənməli olur.

Bundan əlavə, bu cür insanların həyat keyfiyyətinin ciddi şəkildə aşağı düşməsi ehtimalı var: insanların əvvəlki işlərinə qayıtması, özlərinə xidmət etmələri və tək yaşamaları çətin olur.

Süni tənəffüs aparatı: Üstünlükləri və riskləri