Sakit Okeanda cəmi 21 kvadrat kilometr ərazini əhatə edən Nauru, bir vaxtlar adambaşına düşən gəlirinə görə dünya miqyasında xəbər başlıqlarına çıxırdı.

Sfera.az bildirir ki, fosfat zənginliyi sayəsində çiçəklənən ada illər ərzində iqtisadi və ekoloji böhranlarla üzləşib. Dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi, sahil eroziyası və kiçilən yaşayış mühitləri ölkəni bürüyüb.

20-ci əsrin əvvəllərində kəşf edilən fosfat yataqları Naurunun taleyini tamamilə dəyişdirdi. Britaniya və Almaniya tərəfindən idarə olunan mədənlər uzun illər adanın iqtisadiyyatı üçün əsas gəlir mənbəyi olub. Müstəqillikdən sonra fosfat ehtiyatlarına nəzarəti ələ keçirən administrasiya tez bir zamanda fövqəladə sərvət toplayıb.

1980-ci illərə qədər beynəlxalq mətbuat Naurunu "dünyanın ən kiçik və ən zəngin demokratiyası" kimi təsvir edirdi. Adambaşına düşən gəlir neft ixrac edən ölkələrin gəlirini üstələyirdi.

“Ferrari” və “Lamborghini” kimi idman avtomobillərinin idxal edildiyi və alış-veriş səfərlərinin şəxsi təyyarələrlə edildiyi bildirilirdi. Lakin məhdud fosfat ehtiyatları bu çiçəklənmə dövrünün də məhdud olması demək idi.

Fosfat tükəndi, ada iqtisadiyyatı çökdü

1990-cı illər ilə fosfat ehtiyatları sürətlə azalmağa başladı. Gəlirlərin azalması, planlaşdırılmamış xərclərlə birlikdə iqtisadi strukturun dağılmasına səbəb oldu. 2000-ci illərin əvvəllərində dövlət borclarını ödəyə bilmədi və ölkə xarici yardımdan asılı vəziyyətə düşdü.

Mədənçilik fəaliyyətləri adanın səthinin təxminən 80%-ni yaşayış üçün yararsız hala gətirdi. Əhali sahil əraziləri ilə məhdudlaşır. Dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi, fırtına dalğaları və sahil daşqınları onların yaşayış sahələri üçün birbaşa təhlükəyə çevrilib.

Tədqiqatçılar Sakit Okeanda dəniz səviyyəsinin qlobal orta səviyyədən yuxarı qalxdığını vurğulayırlar. Ada əhalisinin əhəmiyyətli bir hissəsi evlərini və kənd təsərrüfatı torpaqlarını itirmək riski ilə üzləşir.

İqlim böhranı ilə mübarizə aparmaq üçün vəsait toplamaq üçün 105.000 dollarlıq pasportdan istifadə olunur.

Nauru hökuməti iqlim böhranını həll etmək üçün investisiya yolu ilə vətəndaşlıq proqramına başlayıb. Proqram çərçivəsində 105.000 dollar ödəyən şəxslər Nauru pasportu almaq hüququna malikdirlər. Hazırkı məzənnə ilə təxminən 150 min Azn-ə bərabər olan rüsumun ölkə əhalisinin 90%-ni daha yüksək və daha təhlükəsiz bölgələrə köçürəcək yeni yaşayış məntəqələri üçün istifadə edilməsi planlaşdırılır.

Nauru pasportu Birləşmiş Krallıq, Honkonq, Sinqapur və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri də daxil olmaqla 89 ölkəyə vizasız giriş imkanı təqdim edir. Hakimiyyət orqanları ağır cinayətlər tarixçəsi olan şəxslərin proqrama qəbul edilməyəcəyini və yoxlama prosesinin beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq çərçivəsində aparılacağını açıqlayıb.

Aynil

Bir zamanlar “Ferrari” ölkəsi olan Nauru indi pasport satır