Dövlət gənc ailələrə dəstək olmalıdır - Əks halda... - AÇIQLAMA

Azərbaycanda əhali artımı ilə bağlı narahatedici tendensiya müşahidə olunur. Rəqəmlər göstərir ki, son on ildə birinci sinifə gedən şagirdlərin sayı nəzərəçarpacaq dərəcədə azalıb. Əgər 2015-2016-cı tədris ilində məktəblərin birinci siniflərinə 157 min uşaq qəbul edilmişdisə, 2025-ci ildə bu göstərici təqribən 130 min təşkil edir. Beləliklə, on il ərzində 27 min nəfərlik azalma baş verib. Bu, ölkənin demoqrafik inkişafı baxımından ciddi xəbərdarlıq siqnalı hesab olunur.

 

Məsələ ilə bağlı Sfera.az-a danışan sosioloq Elçin Bayramlı bu vəziyyəti “demoqrafik fəlakətin açıq göstəricisi” adlandırdı. Onun sözlərinə görə, boşanmaların 50 faizi keçməsi, evliliklərin 40 faiz azalması və uşaq doğumunun eyni səviyyədə geriləməsi artıq təhsil sistemində də birbaşa hiss olunur:

“Son illərdə təəssüf ki, bu tendensiya artan xətlə davam edir. Birinci sinif şagirdlərinin sayındakı kəskin azalma xalqın doğum səviyyəsinin aşağı düşdüyü, gənclərin sayının azalaraq yaşlı nəslin artdığını göstərir. Bu, əslində bir millətin qocalması, yenilənmənin dayanması deməkdir. Əgər bu proses dayandırılmasa, qarşıdakı onilliklərdə çox ciddi fəsadlarla üzləşəcəyik”.

Sosioloqun fikrincə, şagird sayındakı azalma təsadüfi deyil. Bu prosesin arxasında iki əsas amil dayanır: sosial-iqtisadi çətinliklər və mənəvi-psixoloji deqradasiya.
Sosial-iqtisadi faktorlar barədə danışan Bayramlı qeyd edib ki, gənclərin ailə qurmaq imkanları ildən-ilə zəifləyir:

“Azərbaycanda gənc ailələrin ev sahibi olması demək olar ki, mümkünsüzdür. Mənzil qiymətləri ağlagəlməz dərəcədə yüksəkdir. Üstəlik, iş yerlərinin azlığı, maaşların aşağı olması da vəziyyəti daha da ağırlaşdırır. Gənc ailə özünü güclə dolandırır, ailə saxlamaq isə çox çətinləşib. Bu səbəbdən də ailələr bir uşaqla kifayətlənir, iki və daha çox uşağa sahib olmaq isə nadir hal alır. Halbuki əhalinin artımı üçün ailələrdə orta hesabla ən azı 3 uşaq olmalıdır”.

Mənəvi-psixoloji deqradasiya ilə bağlı isə sosioloq bildirib ki, bəzi gənclər maddi baxımdan təminatlı olsalar belə, ailə dəyərlərinə sahib çıxmırlar:

“Müasirlik, “azad həyat tərzi” adı altında eqoist yanaşmalar güclənib. Bir çox gənc açıq şəkildə deyir ki, həyatını uşağa və ailəyə sərf etmək istəmir. Bu, milli-mənəvi dəyərlərin aşınmasının nəticəsidir. Təəssüf ki, son 20-30 ildə televiziya və internet məkanında ailə institutuna qarşı təbliğat aparılıb. Bu da gənclərin düşüncələrinə təsir göstərib və ailə qurmaqdan çəkindirib”.

Mütəxəssis hesab edir ki, əgər bu tendensiyanın qarşısı alınmasa, yaxın 40-50 il ərzində Azərbaycanda doğum səviyyəsi minimuma enə bilər və bu, millətin gələcək varlığına birbaşa təhlükə yaradacaq.

Onun sözlərinə görə, çıxış yolu dövlətin sosial-iqtisadi dəstəyindən keçir:

 

""Uşaqpulu" tətbiq olunmalı, gənc ailələr üçün sosial evlər güzəştli kreditlərlə əlçatan edilməli, iş yerləri və normal əməkhaqqı təmin olunmalı, çoxuşaqlı ailələrə xüsusi güzəştlər tətbiq edilməlidir.

Xarici ölkələrdə bu kimi problemlərin qarşısını almaq üçün dövlət çoxuşaqlı ailələrə maddi dəstək göstərir, güzəştlər təşkil edir. Azərbaycanda isə bu istiqamətdə addımlar demək olar ki, atılmır. Halbuki dövlətin əsas vəzifəsi xalqın fiziki və mənəvi sağlamlığını qorumaqdır. Əgər bu problemlər həll olunmasa, bizi çox təhlükəli demoqrafik gələcək gözləyir”.

 

Elçin Bayramlının qənaətinə görə, birinci sinifə qəbul olunan uşaqların sayındakı azalma təsadüfi statistik rəqəm deyil, ölkənin gələcəyi üçün ciddi xəbərdarlıq siqnalıdır:

 

"Əgər sosial-iqtisadi problemlər və mənəvi deqradasiya aradan qaldırılmasa, qarşıdakı onilliklərdə Azərbaycan əhalisinin strukturunda gənclərin çəkisi daha da azalacaq və bu, milli təhlükəsizlik məsələsinə çevriləcək". 

Bəsti Rəfizadə
Sfera.az