Məntiqli görünsə də, tamamilə absurddur: “Yalançı dərin boşboğazlıq” nədir?

Bəzən sosial şəbəkələrdə və ya motivasion məzmunda dərin və mənalı səslənən, lakin əslində heç bir məntiqi olmayan cümlələrə rast gəlirsən. Bu vəziyyət "Pseudo-Profound Bullshit" adlanır. Bəs, bu konsepsiya tam olaraq nədir? Elm nə deyir?

Sfera.az mövzu ilə bağlı maraqlı yazı təqdim edir. 

 

Daha əvvəl Pseudo-Profound Bullshit anlayışı haqqında eşitmisinizmi?

 

“Dərin cəfəngiyyat” kimi tərcümə oluna bilən PPBS qrammatik cəhətdən düzgün, mücərrəd və təsirli sözlərlə bəzədilmiş, lakin yaxından yoxlandıqda konkret və yoxlanıla bilən məzmunu olmayan ifadələri təsvir edir. Bu cür cümlələrə tez-tez motivasiya sitatlarında, mənəvi yazılarda və ya pop psixologiya məzmununda rast gəlinir.

Nümunələr:

"Ağlın dərinliklərində itən işıq kainatın sirrini açır."
"Qaranlıq şüurlu oyanışın başlanğıcıdır."
“Reallıq düşüncədən kənar bir əks kimi mövcuddur”.

Yaxud gecələr yata bilməməyinizi çox “ağıllı” olmanızla əlaqələndirə bilərsiniz. Bu konsepsiyanın başqa bir nümunəsidir.

Gordon Pennycook və həmkarları tərəfindən 2015-ci ildə aparılan bir araşdırmada iştirakçılara təsadüfi yaradılmış PPBS nümunələri təqdim edilib və əksəriyyəti bu ifadələri dərin və mənalı olaraq qiymətləndirib. Bu, insanların məna axtarışında mücərrəd və təsirli sözlərə meylini nümayiş etdirir.

Tədqiqatlar göstərib ki, PPBS-ə maraq aşağı idrak qabiliyyəti, intuitiv düşüncə tərzi və elmi savadın olmaması ilə əlaqələndirilir.
Elə isə... Bəs bunun özəllikləri nədir?

Mücərrəd anlayışların həddindən artıq istifadəsi: "enerji", "şüur" və "kainat" kimi mücərrəd terminlər tez-tez istifadə olunur.

Jarqon və Buzzwords: Fəlsəfə, psixologiya və ya kvant fizikası kimi sahələrdən götürülmüş, lakin kontekstdən kənar istifadə edilən terminlər ümumidir.

Qeyri-müəyyənlik və ümumilik: Konkret misallar və ya detallar yoxdur; ifadələr çox vaxt qeyri-müəyyən və ümumi olur.

Dərinlik Təəssüratını Verən Quruluş: Mürəkkəb cümlə strukturları və ifadəli lüğət dərinlik təəssüratı yaradır.

AYNİL