İllərdir açılmamış sirr: Kosta Rikanın nəhəng daş kürələri

1930-cu illərdə Kosta-Rikanın cənubundakı Diquis Deltasında banan plantasiyalarında aparılan işlər zamanı qeyri-adi kəşf edilib. Meşənin təmizlənməsi zamanı yüzlərlə daş kürə aşkar edilib. Ən böyüyü təqribən 2,7 metr diametrdə və 26 ton ağırlığında olan bu kürələr, demək olar ki, mükəmməl yuvarlaqlığı ilə alimləri heyrətləndirməyə davam edir.

 

Bəs, bu kürələri kim yaradıb, onların məqsədi nə olub və niyə birdən-birə yox olub? Bütün bu sualların cavabı illər keçməsinə baxmayaraq, hələ də qeyri-müəyyən olaraq qalır.

 

Sfera.az bildirir ki, 1930-cu illərdə banan şirkətləri tərəfindən meşələrin təmizlənməsi zamanı təsadüfən aşkar edilən daş kürələr Kosta Rikada "Las Bolas de Piedra" kimi tanınır.

 

Kəşfdən sonra kürələrin bir hissəsi qatarla daşınaraq bankların və ofislərin qarşısına bəzək əşyaları kimi yerləşdirilib. Onlar hətta Nyu-York və Denverdəki muzeylərə, Harvard Universitetinin kampusuna da yol tapdılar.

 

Lakin bu köçürülmə prosesi tədqiqatları çətinləşdirdi, çünki kürələr ilkin yerlərindən çıxarıldı. Diquis Deltasında qalanlar 1980-ci illərdə qorunmuş və 2014-cü ildə YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilmişdir. Onları bu gün də Finca 6 kimi arxeoloji ərazilərdə görmək olar.

 

Arxeoloqlar kürələrin eramızın 800-1500-cü illəri arasında bölgədə yaşamış Çiriki mədəniyyətinə aid olduğuna inanırlar.

 

Bu cəmiyyət qabaqcıl əkinçilik texnikası, daş təməlli evləri və zəngin sənətkarlığı ilə tanınırdı. Kürələrin bir hissəsi kəndlərdəki mühüm insanların evlərinin girişində yerləşdirilib, potensial olaraq status simvolu kimi xidmət edir. Bundan əlavə, araşdırmalar müəyyən günlərdə bəzi kürələrin günəşin doğuş nöqtələri ilə uyğunlaşdığını ortaya qoydu.

 

Daha mistik şərhlər göstərir ki, kürələr ay dövrlərini, dəniz tısbağası yumurtalarını və ya kosmik qüvvələri simvollaşdırır. Lakin bütün bu izahatlar qeyri-müəyyən olaraq qalır.

 

Sferaların (kürələrin) necə mükəmməl yuvarlaqlaşdırıldığı hələ də mübahisə mövzusudur.

 

Qəbirlərdə daha kiçik kürələrə rast gəlinmişdir. Bu, onların şəxsi əşyalar hesab edildiyini və axirətə aparıldığını göstərir. İspan tədqiqatçıları bölgəyə səfər edərkən bu daşlardan bəhs etməyiblər. Çox güman ki, onlar daşqınlar nəticəsində basdırıldığı üçün diqqətdən kənarda qalıblar.

 

Sferaları yaradan cəmiyyətin yoxa çıxmasının səbəbi də aydın deyil. Onların böyük daşqınlar və ya müharibələr nəticəsində məhv edildiyi güman edilir. Bütün bu sirlər Kosta Rikanın daş kürələrini həm elm adamları, həm də ictimaiyyət üçün sirli və valehedici edir.

 

Aysel