Çernobıl partlayışından təxminən 40 il keçib. Partlayış bölgəsindəki təcrid zonası insanlar üçün qadağan olsa da, orada həyat nəinki sağ qalıb, həm də təəccüblüdür ki, radiasiyaya uyğunlaşaraq təkamül edib. Bu uyğunlaşmanın ən böyük nümunələrindən biri "Cladosporium sphaerospermum" adlı qara göbələkdir. Alimlər hesab edirlər ki, bu göbələk reaktorun ətrafında qalan ionlaşdırıcı şüalanmadan öz xeyrinə istifadə etmiş ola bilər.

Sfera.az bildirir ki, alimlər bu sirli qara göbələyin Yer kürəsinin ən radioaktiv mühitində inkişaf etdiyini aşkar ediblər.

Mütəxəssislər hesab edirlər ki, göbələyin tünd piqmenti olan melanin onu canlı saxlayır. Bəzi tədqiqatçılar isə hesab edirlər ki, göbələk bu melanin piqmentindən istifadə edərək ionlaşdırıcı şüalanmanı enerjiyə çevirir, bu da bitkilərin günəş işığını enerjiyə çevirdiyi fotosintezə bənzəyir. Bu hipotetik mexanizm radiosintez adlanır.

1990-cı illərdə aparılan ilkin tədqiqatlar bu göbələk icmasının yüksək radiasiya səviyyəsi olan mühitlərdə inkişaf etdiyini göstərdi. İonlaşdırıcı şüalanma normalda DNT-ni pozaraq canlılara zərər versə də, C. sphaerospermum təəccüblü davamlılıq nümayiş etdirir və hətta radiasiyanın olması halında daha yaxşı böyüyür.

2008-ci ildə aparılan bir araşdırma göbələklərin radiasiyanı udduğunu və enerjiyə çevirdiyini irəli sürdü.

Bu nəzəriyyəyə görə, melanin həm radiasiyanın zərərli təsirlərinə qarşı qalxan, həm də xlorofil kimi işığı (bu halda radiasiyanı) udma qabiliyyəti kimi çıxış edir.

Bu tədqiqat 2022-ci ildə Beynəlxalq Kosmik Stansiyasının xarici hissəsinə göbələklərin yerləşdirildiyi və kosmik radiasiyaya qarşı potensial qorunmalarının sınaqdan keçirildiyi bir təcrübə ilə dəstəkləndi. Təcrübələr göstərdi ki, göbələk təbəqəsindən daha az radiasiya keçir.

Lakin elm adamları hələ də göbələyin bu enerjidən necə istifadə etdiyini göstərən qəti metabolik prosesi sübut edə bilməyiblər. Radiosintez hələ də bir nəzəriyyə olaraq qalsa da, bu qara göbələyin insanlar üçün ölümcül bir mühitdə yaşamaq üçün naməlum bir üsuldan istifadə etdiyi aydın görünür. Bu, həyatın həqiqətən də zaman-zaman yaşamaq üçün bir yol tapdığına dair ən təəccüblü dəlillərdən biridir.

Aynil

Çernobılın qaranlıq sakini: Radiasiya onu daha da gücləndirir