Dünyada qadınlara məcburi hərbi xidmət tətbiq edən ölkələrin sayı artır. Son illərdə bir sıra ölkələr təhlükəsizlik strategiyalarını yenidən nəzərdən keçirərək qadınları da məcburi hərbi xidmətə cəlb etməyə başlayıb. Hazırda dünyada qadınlara məcburi hərbi xidmət tətbiq edən ölkələrin sayı 22-dir. Danimarka 2026-cı ildən bu sistemə qoşulmaqla bu sayı 23-ə yüksəldəcək.

Sfera.az xəbər verir ki, Latviya 2028-ci ildən etibarən qadınların da hərbi xidmətə cəlb olunmasını nəzərdən keçirir. Ekspertlərə görə, bu artım son illərdə dünyada baş verən müharibə və münaqişələrin çoxalması, eləcə də ölkələrin müdafiə siyasətlərində apardıqları dəyişikliklərlə bağlıdır.

Hazırda qadınlara məcburi hərbi xidmət tətbiq edən ölkələr bunlardır: İsrail, Norveç, İsveç, Hollandiya, Vyetnam, Venesuela, Mərakeş, Tunis, Mali, Niger, Seneqal, Qvineya-Bisau, Cənubi Sudan, Sudan, Eritreya, Benin, Mozambik, Çad, Ekvatorial Qvineya, Konqo, Şimali Koreya və Yaşıl Burun Adaları.

Bu ölkələrdən 15-i Afrikada, 3-ü Avropada, 2-si Asiyada, 1-i Yaxın Şərqdə və 1-i Cənubi Amerikadadır. NATO üzvü olan ölkələr arasında qadınlara məcburi hərbi xidmət tətbiq edən ilk ölkə Norveç olub. Burada 2015-ci ildən etibarən qadın və kişilər bərabər şərtlərlə hərbi xidmətə cəlb olunur. İsveç isə 2017-ci ildən bu yana cinsiyyət fərqi qoymadan hərbi xidmət sistemini tətbiq edir.

Danimarka da Rusiya-Ukrayna müharibəsindən sonra müdafiə siyasətində dəyişikliklər edərək 2026-cı ildən qadınlara məcburi hərbi xidmət tətbiq edəcəyini açıqlayıb. Hollandiya isə qadınlara çağırış vərəqələri göndərsə də, orduda aktiv xidmət tətbiq edilmir. Ölkədə 1997-ci ildən hərbi xidmət öhdəliyi dayandırılıb.
Afrika ölkəsi Eritreyada isə 1993-cü ildən bəri qadınlar da daxil olmaqla bütün vətəndaşlar üçün məcburi hərbi xidmət tətbiq olunur. Bu ölkədə hərbi xidmətin müddəti çox vaxt qeyri-müəyyən olur və illərlə davam edə bilər.

Şimali Koreyada qadınlar 17 yaşında hərbi xidmətə çağırılır və ən azı beş il xidmət etməlidirlər. İsraildə isə qadınlar 1948-ci ildən bu yana məcburi hərbi xidmətə cəlb olunur və 24 ay xidmət edirlər.

Bununla yanaşı, Avstraliya, Fransa, İngiltərə, Türkiyə, Danimarka, Finlandiya və Belçikada qadınlar döyüş birliklərində aktiv şəkildə xidmət edə bilirlər. Rusiya, Çin və Hindistanda isə qadınların bu birliklərdə xidmətinə məhdudiyyətlərlə icazə verilir.

Hazırda Azərbaycanda qadınlar üçün məcburi hərbi xidmət tətbiq olunmur. Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən, məcburi hərbi xidmət yalnız kişilər üçün nəzərdə tutulub. Kişilər 18 yaşına çatdıqda 18 ay müddətinə hərbi xidmətə çağırılırlar. Ali təhsil müəssisələrini bitirən şəxslər isə 12 ay xidmət edirlər.
Bununla belə, qadınlar könüllü şəkildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmət edə bilərlər. Xüsusilə tibb sahəsində, rabitə, arxa cəbhə dəstəyi və digər ixtisaslarda qadın hərbi qulluqçular fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Ordusunda xidmət edən qadın zabitlər və gizirlər var, lakin bu tam könüllülük əsasında həyata keçirilir.
Hazırda Azərbaycanda qadınlara məcburi hərbi xidmətin tətbiqi ilə bağlı hər hansı qanunvericilik təşəbbüsü və ya ictimai müzakirə yoxdur.

Bəsti Rəfizadə

Hansı ölkələrdə qadınlara hərbi xidmət məcburidir? - Adlar