Niyə şaftalılar tüklü, bananlar isə aypara şəklindədir? - Səbəblər çox maraqlıdır

Şaftalıların qeyri-səlis quruluşu heç sizi də düşündürübmü? Bu lələklərin yalnız görünüşlə bağlı olmadığını bilirdinizmi? Bu tüklər əslində meyvəni uzun müddət yeməli saxlayır. Bəs bananların niyə düz deyil, əyri olduğunu heç düşünmüsünüzmü? Bəs təbiət qanunlarına zidd olan bananların sirri nədir? Cavabı öyrənmək sizi təəccübləndirəcək.

 

Sfera.az bu yazıda səbəblər haqqında maraqlı məlumatlar təqdim edir.


Heç düşünmüsünüzmü ki, şaftalıları yeyəndə niyə tük çıxır?

Şaftalının incə tükləri görünüşü ilə məhdudlaşmayan çox yönlü bir funksiyanı yerinə yetirir. Bu tüklər meyvənin qorunması üçün çox əhəmiyyətli bir detaldır.
 

Şaftalı tükünün ilk və ən vacib funksiyası meyvəni ətraf mühitin zərərindən qorumaqdır. İncə tüklər meyvənin zərif qabığını zərbələrdən yastıq kimi qoruyur. Mikroorqanizmlərin, xüsusən də zərərli bakteriyaların qabığa nüfuz etməsini də çətinləşdirir. Bu, şaftalıların çürüməyə qarşı müqavimətini artıran bir tədbirdir.
 

Başqa bir səbəb həşəratları uzaq tutmaq qabiliyyətidir. Bəzi həşəratlar üçün bu şaftalı tükləri qıcıqlandırıcı və nüfuz etmək çətin bir maneədir. Böcəklər bu tüklü səthdə asanlıqla hərəkət edə bilmədiklərindən nə yumurta qoya, nə də şaftalının şirin içinə çata bilirlər. Beləliklə, şaftalı təbii müdafiə sistemi ilə özünü qoruyur.
 

Şaftalı tükləri həmçinin hava ilə meyvə qabığı arasında nazik bir təbəqə yaradaraq meyvəyə temperatur və rütubəti tənzimləməyə kömək edir. Bu təbəqə şaftalı səthində həddindən artıq su yığılmasının qarşısını alır. Məsələn, güclü şeh və ya duman kimi şəraitdə tüklər qabıqda su saxlayaraq bakteriyaların çoxalmasının qarşısını alır. Beləliklə, meyvə daha uzun müddət təzə qala bilər.
 

Alma kimi qabığı qalın meyvələr uzun müddət dayana bilsə də, şaftalıların nazik qabığı bu baxımdan kifayət qədər zərərlidir. Bununla belə, lələklər bu zərif qabığı çürümədən böyük dərəcədə qoruyur. Xüsusilə güclü yağış və ya suvarma zamanı qabığın üzərində suyun yığılmasının qarşısını alaraq meyvənin ömrünü uzadır.
 

Banan desertlərimizin əvəzolunmaz meyvələrindən biridir. Ancaq heç bir banan düz formada deyil. Onların hamısı əyri yarım aya bənzəyir. Bəs niyə? Bu xüsusi formanın arxasında çox maraqlı təbiət hadisəsi dayanır.

Bananlar banan ağaclarının budaqlarında kiçik qönçələr kimi həyatlarına başlayırlar. Başlanğıcda hər şey adidir: meyvələr böyüyür və rəngi yaşıldan sarıya dəyişir. Ancaq böyümə prosesi zamanı banan bir çox digər bitkilərdən fərqli bir hərəkət edir: mənfi geotropizm.
 

Bəs bu nə deməkdir?

Geotropizm bitkilərin cazibə qüvvəsinə nisbətən böyümə istiqamətini təsvir edən bir termindir. Bitkilərin əksəriyyəti cazibə qüvvəsinə uyğunlaşdırılmışdır və budaqlar ümumiyyətlə aşağıya doğru böyüyür.
 

Lakin banan təbiətin bu qaydasına ziddir. Əvvəlcə cazibə qüvvəsinin təsiri ilə aşağıya doğru böyüməyə başlayan bananlar günəşə doğru uzanmaq və əks istiqamətə getmək ehtiyacı hiss edirlər. Bu, elmdə “mənfi geotropizm” adlanan prosesdir.
 

Bananlar günəş işığını tutmaq üçün cazibə qüvvəsinə meydan oxuyaraq yuxarıya doğru bükülür. Bir əl səmaya uzanmaq istəyirmiş kimi hərəkət edirlər. Eyni zamanda meyvələr ağırlaşdıqca budaqlar aşağı düşür və bananların daha çox qıvrılmasına səbəb olur.

Təbiətin bu maraqlı oyunu nəticəsində bananlar yarım aypara şəklində yetişir.

Aysel