İnsan beyini haqqında 10 MARAQLI FAKT

Beyinimiz, bəlkə də, bədənimizin ən sirli orqanıdır və illər ərzində beynimizlə bağlı çoxlu araşdırmalar aparılsa da, hələ də heç bir aydın məlumat əldə edə bilməmişik.

Sfera.az beyinlə bağlı irəli sürülmüş iddiaları təqdim edir.

İntellekt beyinin ölçüsü ilə deyil, sinapslar, beyindəki neyronlar arasındakı əlaqə ilə müəyyən edilir. İntellekt beyin ölçüsündən çox, frontal lob həcmi və boz maddənin həcmi ilə bağlıdır.

“Spirt beyin hüceyrələrini öldürmür”.

Araşdırmalar göstərir ki, spirt beyin hüceyrələrini öldürmür. Ancaq bunun əvəzinə, beyin funksiyasını poza bilər və digər ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Məsələn, həddindən artıq spirtli içki qəbul etmək, yaxud uzun müddət ağır içki qəbul etmək neyronların bir-birinə mesaj göndərmə qabiliyyətini poza bilər. Bu, yaddaş itkisinə, əzələ koordinasiyasının olmamasına və unutqanlığa səbəb ola bilər.

"Beyinimizin yalnız 10 faizini istifadə edə bilirik"

Araşdırmalar göstərir ki, beyinin bütün hissələri aktiv şəkildə işləyir. Beyinin bədənimizin enerjisinin təxminən 20 faizini istifadə etdiyinə inanılır və mütəxəssislərin fikrincə, beyinin bu qədər kiçik bir hissəsinin enerjimizin çox hissəsini istifadə etməsi böyük məna kəsb etmir. Beyinin görüntüləri də sağlam beyinin hər bir hissəsinin aktiv olduğunu göstərib.

“Yaşlandıqca beyin funksiyası azalmır”.

Beyin tam inkişaf səviyyəsinə 25 yaşında çatır və bundan sonra idrak qabiliyyətləri çox dəyişmir. Ona görə də yaşlandıqca müdrikliyimizi və biliyimizi qoruyub saxlamaq üçün beyinimizi qorumaq bizdən asılıdır. Beyini qorumağa kömək etməyin ən yaxşı yolu idman etmək, balanslaşdırılmış pəhriz yemək və ictimai aktiv qalmaqla sağlam həyat tərzini qorumaqdır.

“Klassik musiqi dinləyən körpələr daha ağıllı olur”.

1993-cü ildə 36 tələbə arasında aparılan araşdırma göstərdi ki, Motsartı dinləyən universitet tələbələri xüsusi düşünmə qabiliyyətlərini təkmilləşdirirlər. Bununla belə, uşaqlarda və ya doğmamış körpələrdə hər hansı bir yaxşılaşmaya dair heç bir sübut yox idi. Musiqiçi Don Campbell hətta Motsartın musiqisinin həyatlara təsir edə biləcək keyfiyyətdə olduğunu iddia edən bir kitab nəşr etdirdi. Bu iddialar ortaya çıxdıqdan sonra Almaniya Federal Təhsil və Araşdırma Nazirliyinin apardığı araşdırmada klassik musiqinin uşaqların intellektini artırdığına dair heç bir dəlil tapılmadı.

"Zəka oyunları beynin hər şeyi yadda saxlamasını asanlaşdırır və düşünmə qabiliyyətini artırır"

Stenford Mərkəzinin Uzunömürlülük üzrə hesabatı ağıl oyunlarının idrak qabiliyyətlərini yaxşılaşdırdığına dair çox az sübut göstərdi. Onlar qeyd edirlər ki, oxumaq, sosiallaşmaq, idman etmək və bağçılıq kimi gündəlik həyata fayda gətirən fəaliyyətlərə vaxt ayırmaq daha məhsuldar ola bilər. Alzheimer ilə qarşılaşa biləcək yaşlı yetkinlər kimi kiçik bir faizin bu oyunlardan faydalana biləcəyinə dair sübutlar ola bilər.

“Sağ beyinli və sol beyinli insanlar bir-birindən fərqlidirlər”

Hər bir insanın fərqli maraqları və qabiliyyətləri var. Bu gün bəziləri bunun bəzi insanlarda sağ beynin, bəzilərində isə sol beyinin dominant olması ilə bağlı olduğunu düşünür.

2013-cü ildə Utah Universitetində aparılan bir araşdırmaya görə, əslində beynimizin dominant tərəfi yoxdur. Bu araşdırma əslində bu məlum ümumi qavrayışı təkzib edir.

Hər bir insanın fərqli maraqları və qabiliyyətləri var. Bu gün bir çox insanlar bunun bəzi insanlarda sol beynin, bəzilərində isə sağ beyinin dominant olması ilə bağlı olduğunu düşünür.

2013-cü ildə Utah Universitetində aparılan bir araşdırmaya görə, əslində beynimizin dominant tərəfi yoxdur. Bu araşdırma əslində bu məlum ümumi qavrayışı təkzib edir.

“Beyinimiz təzyiq altında olanda daha yaxşı işləyir”.

Təzyiq sizi daha çox iş görməyə vadar edən bir həqiqətdir, lakin daha yaxşı iş gördüyünə dair böyük bir yanlış fikirdir. Əslində, təzyiq altında işləmək işin səmərəliliyini azaltmaq potensialına malikdir.

Tədqiqatlar göstərir ki, təzyiq altında olan beyin daha az yaradıcıdır və öyrənməyə daha çox həssasdır. Eyni zamanda, təzyiq altında olan beyin davamlı olaraq təxirə salmağa meyllidir. Uzun sözün qısası, təzyiq altında olanda beyin səmərəli işləmir.

"Ən böyük beyin insandadır"

İnsan beyninin çəkisi təxminən 2 kq, kəhrəba balığının beyni isə təxminən 10 kq ağırlığında ola bilər. Hətta daha kiçik heyvanlar da insanlardan daha böyük beyinə sahibdirlər. Yuxarıdakı maddələrdən birində qeyd etdiyimiz kimi, insan beyninin kriteriyası zəka üzərində təsirli deyil.

"Bizim İQ həyatımız boyu eyni qalır."

Həyatımız boyu intellekt səviyyəmiz daim inkişafdadır. Xüsusilə 20 yaşında aktiv olan beyinimiz də hər il fərqli inkişaf edir. Təəssüf ki, biz zəka səviyyəmizin nə olduğunu dəqiq bilə bilmirik, çünki tədqiqatlar insanın intellekt səviyyəsini müəyyən etmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə edir.

Ülkər Abdurahmanlı