MV Wilhelm Gustloff, 5 may 1937-ci ildə Hamburq limanında nasist yürüşlərinin müşayiəti ilə suya buraxılan nasistlərin kruiz gəmisidir. Lakin o, həmişə nasist zabitlərini əyləndirmək üçün kruiz gəmisi kimi istifadə edilmirdi. Əvvəlcə xəstəxana gəmisi, sonra ordu gəmisi və nəhayət evakuasiya gəmisi kimi xidmət edib.
 

30 yanvar 1945-ci ildə evakuasiya missiyası zamanı Sovet S-13 sualtı qayığı tərəfindən içərisində təxminən 5000 uşaq və yeniyetmə olan 9600 nəfər torpedalarla batırılıb. “Titanik” faciəsində 1500 nəfərin öldüyünü nəzərə alsaq, Gustloff fəlakətinin miqyasının dəhşətini anlamaqolar.

“Wilhelm Gustloff” gəmisi “Blohm & Voss” tərsanəsində inşa edilmiş 208,5 metr uzunluğunda, 23,59 eni və 25,484 qros tonluq kruiz gəmisi olub, 1937-ci ildə istifadəyə verilmişdir.

Əvvəlcə onun adının Adolf Hitler olduğu düşünülürdü, lakin Hitler 1936-cı ildə öldürülən Milli Sosialist Partiyasının (Nasist) İsveç lideri Vilhelm Qustloffun dul qadınının yanında oturduqdan sonra bu ad dəyişikliyi Hitlerin özü tərəfindən edilib.

Gustloffun əsas məqsədi alman fəhlə və qulluqçuları üçün mədəni tədbirlər, konsertlər, ekskursiyalar və s. olub. Bu, kruiz gəmisi idi.

Hitler bu gəmini təbliğat məqsədi ilə inşa etdirsəydi, bu, təkcə almanlar üçün deyil, həm də dünyaya qarşı böyük bir təbliğat olardı.

Gəmidə hər bir kabin, hər bir sahə, hər istirahət, baxış və oturma sahəsi bərabər idi, sinif və rütbəyə görə heç bir ayrı-seçkilik qətiyyən yox idi.
 

Gəmi inşa edildiyi gündən 10 ay müddətində bütün alman xalqı üçün kruiz gəmisi kimi xidmət etmişdir. Gözəl konsert salonları, hovuzu, teatrı və barları ilə almanlara inanılmaz vaxtlar bəxş edib.

İkinci Dünya Müharibəsinin başlaması ilə 1939-cu ilin sentyabrından 1940-cı ilin 20 noyabrına qədər Gustloff xəstəxana gəmisi kimi xidmət etdi.
 

1940-cı ilin noyabrında göyərtədəki bütün tibbi avadanlıqlar söküldü və ağ yaşıl kəmərli xəstəxana gəmisi rəngində olan Gustloff yenidən boz donanma gəmisi rənginə boyandı.
 

Hannibal əməliyyatının bir hissəsi olaraq, Qırmızı Ordunun irəlilədiyi Qərbi və Şərqi Prussiyada alman qoşunlarını və mülki əhalinin təxliyəsi tapşırıldı.
 

“Vilhelm Qustloff”un son missiyası alman qaçqınlarını, texniki işçiləri və hərbi personalı batıq dənizdəki Qdynadan Kielə daşımaq idi.

Rəsmi məlumatlara görə, təyyarədə 6500 nəfər olub, lakin bir çox mülki şəxsin bu qeydlərə daxil edilmədiyi məlum idi.

Alman arxivçisinin və Qustloffdan sağ qalan birinin dediyinə görə, təyyarədə 9 min mülki şəxs, o cümlədən 5 minə yaxın uşaq olub, hərbçilərin sayı isə minə yaxın olub.

Gəminin göyərtəsində hava hücumlarına qarşı istifadə üçün zenit raketləri olub və göyərtəsində xəstəxana və ya evakuasiya gəmisi izləri yox idi.
 

Gəmi irəliləyərkən Aleksandr Marineskonun komandanlığı altında Sovet S-13 sualtı qayığı “Gustloff”u görüb.

Gustloff torpedo qayığı ilə müşayiət olunurdu, gəmidə heç bir işarə olmaması, göyərtədə silahlar və s. olmasına səbəblərinə görə “Gustloff” hərbi gəmi hesab edilib və 3 torpeda ilə vuruldu. Əslində dörd torpeda atıldı, amma səhv atılan bir torpedo sovet əsgərləri tərəfindən məhv edilmişdi.

“Gustloff” gəmisindəki xilasedici qayıqlardan yalnız biri suya buraxıla bildi. Baltik dənizi bu mövsümdə normal olaraq 4 dərəcə isti olardı, lakin həmin gecə -18 ilə -10 dərəcə arasında soyuq var idi və dənizin üstündə buz təbəqələri üzürdü.

Ölümlərin əksəriyyəti torpedalar və Baltik dənizinin soyuq sularında boğulma nəticəsində baş verib. İlk panika zamanı insanların bir-birini əzməsi, yıxılması və yuvarlanması nəticəsində də böyük itkilər yaşanıb.
 

Vurulandan 40 dəqiqə sonra “Gustloff” böyrü üstə uzanmışdı.
 

Alman qüvvələri 1252 nəfəri xilas edə bildi, təəssüf ki, onların böyük əksəriyyəti kişi idi. Uşaqlar və qadınlar qaça bilməmişdilər. Deyilənə görə, kapitanlar son ana qədər gəmini tərk etməyib, lakin gəminin dörd kapitanı da sağ qalıb.

Təyyarədə olan 10 600 nəfərdən 9 400-ü həlak olub.

“Gustloff”u batıran həmin S-13 sualtı qayığı 10 gün sonra başqa bir alman gəmisini də batırıb və bu hadisədə də 3000 adam həlak olub.
 

Sovetlər gəmidə SS zabitlərinin olduğunu təbliğ edirdilər. Gəmini vuran S-13 kapitanı əvvəlcə rütbəsi aşağı salındı, sonra isə isə vəzifəsi tamamilə əlindən alınmışdır. 1990-cı ildə isə Qobaçov ölmüş S-13 kapitanını Sovet Şücaət medalı ilə təltif etdi.

Nəticədə, “Wilhelm Gustloff”un batması 1912-ci il Titanik fəlakətindən daha böyük, tək bir gəminin iştirak etdiyi ən böyük dəniz fəlakətindən birincisidir.

Günter Qrass, 2003-cü ildə “The New York Times” tərəfindən nəşr olunan müsahibədə:

“”Wilhelm Gustloff”un faciəsi müharibə cinayətidir, dəhşətli hadisədir, lakin müharibənin nəticəsidir, müharibənin çox dəhşətli nəticəsidir”-demişdir.

Xanım