Dünya tarixi bir çox böyük və ölümcül sənaye qəzaları ilə doludur. Bu uğursuz qəzalardan biri “Texas Fəlakəti” kimi tanınır.
 

Sfera.az bu böyük qəza ilə bağlı məlumatları təqdim edir.

ABŞ tarixində ən ölümcül sənaye qəzası olan Texas fəlakəti 1947-ci ildə Texas limanında baş verir.

Hadisənin baş verdiyi gəmi Fransa bayraqlı “SS Grandcamp”dır. Dəniz nəqliyyatında çox yayılmış məhsul olan ammonium nitrat, eləcə də kiçik sursat və silahları daşıyan gəmi limanda olarkən, gəminin içərisində yüzlərlə ton ammonium nitrat və kükürd daşıyan “SS High Flyer” adlı 200 metrlik başqa bir gəmi də var.
Bu iki gəmidəki ammonium nitrat və yaxınlıqdakı anbarda olan gübrələr Avropadakı fermerlərə göndərilməli idi.

“Grandcam” gəmisi əslində Hyuston Limanından yola düşməyə hazırlaşarkən, liman rəhbərliyi ammonium nitratı yükləməyə icazə vermədi və bu, onun Texas limanına gəlməsinə səbəb oldu. Hakimiyyət bu qərarın fəlakətlə nəticələnəcəyindən təbii ki, xəbərsiz idi.

1947-ci il aprelin 16-da səhər saatlarında fəlakət addım-addım yaxınlaşmağa başlayıb.

Saat 8 radələrində Böyük Düşərgənin yük anbarından hələ də yanalmada olan tüstü buludunun yüksəldiyini müşahidə etmək mümkün idi. Yanğının qarşısını almaq və söndürmək cəhdləri növbəti bir saat ərzində nəticəsiz qalıb.

Bu uğursuz cəhdlər zamanı müxtəlif üsullar sınansa da, heç biri effektli olmayıb.
 

Hətta səhv bir üsula görə alovların artdığına dair fərziyələr var.

Ən pisi o idi ki, bütün bu tüstü buludları və yanğın hadisəsi insanların sahilə axışmasına səbəb olub.
 

Sahil tüstü buludundan uzaq olduğu üçün insanlar təhlükəsiz olduqlarını düşünürdülər. Sonra yük bölməsində buxar təzyiqi pik həddinə çatdıqda gəminin lyukları açılıb və içəridən sarı-narıncı tüstü qarışığı qalxmağa başlayıb. Azot dioksid qazlarının rəngi olan bu “maraqlı” tüstü buludu daha çox insanı hadisə yerinə cəlb edib.
 

Hadisəni izləyənlər gəminin ətrafındakı gölməçənin istidən qaynadığını müşahidə ediblər.

Qaynayan və sıçrayan bu gölməçənin gəmiyə toxunan kimi buxarlanması gəminin nə qədər isti olduğunun əyani sübutudur. Bu müddət ərzində içəridəki təzyiq də sürətlə artırdı, yük anbarı və kütləvi göyərtə şişməyə başlayır.

Saat 9:12-də gözlənilən partlayış gözlənilməz intensivliklə baş verib.

Yük bölməsindəki ammonium nitrat temperatur və təzyiqin təsiri altında partlayıcı həddə çatmış və bütün gəmini partlatmışdı. Bütün limanı məhv edən bu partlayış diametri 160 km olan əraziyə 4,5 metrlik zərbə dalğası vurub.

Partlayış nəticəsində 1000-ə yaxın bina dağılıb, hətta sahildən uzaqda yerləşən evlərə də ziyan dəyib.

Sahildə yerləşən bir şirkətin reaktorlarına da ziyan vuran bu partlayış nəticəsində tərkibində kimyəvi maddələr olan çənlər alışmağa başlayıb. “Grandcamp”ın lövbəri şəhərə doğru atılıb və partlayışın gücündən ərazidə olan iki təyyarənin qanadları qırılıb.

Partlayışdan sonra hətta 400 km uzaqda olan insanlar da şok dalğasına məruz qalıb.

Bu məsafənin Bakı ilə Gəncə arasındakı məsafəyə yaxın olduğunu düşünsəniz, partlayışın şiddətini daha yaxşı anlaya bilərsiniz.

Partlayış nəticəsində 5760 ton polad səsdən yüksək sürətlə havaya atılıb. Limanda yanğına müdaxilə edən 28 könüllü yanğınsöndürən qrupundan 27 nəfər ilk partlayış zamanı həlak olub.

Texasın böyük bir hissəsi alovlar içində qaldığından yardım qrupları ilk olaraq hadisə yerinə çata bilməyib.

Üstəlik, daha da pisi gəlirdi. İlkin partlayışdan sonra yaxınlıqdakı “High Flyer” gəmisindəki ammonium nitrat hissəsi də alovlanmağa başlayıb. “High Flyer” heyəti gəmini xilas etməyə çalışsalar da, buna nail ola bilməyiblər. “Grandcamp”partladıqdan 15 saat sonra “High Flyer” də partlayıb və ən azı iki
daha iki nəfər ölüb.

600-dən çox insanın öldüyü və 5 mindən çox insanın yaralandığı bu iki qəzadan sonra liman tamamilə xarabalığa çevrilib.
 

Limandakı bütün gəmilərə ciddi ziyan dəyib. 2000-dən çox insan evsiz qalıb, 1100 avtomobil yararsız vəziyyətə düşüb. Rəsmilər dəymiş ziyanı 100 milyon dollar (indiki pulla 1 milyard dollar) hesab edirlər.

Bu dəhşətli qəzanın əsl səbəbi heç vaxt dəqiq müəyyən edilməmişdir.
 

Səlahiyyətlilər yanğına bir öncəki gün atılan siqaret kötüyünün səbəb ola biləcəyi ehtimalını nəzərdən keçirib. Gecə saatlarında yük bölməsinin bu siqaret kötüyü səbəbindən yavaş-yavaş yanmağa başladığı və səhər saatlarında görünən tüstünün də bu səbəbdən olduğu düşünülür.

Səbəbi nə olursa olsun, tək bir həqiqət var : bu partlayış bəşər tarixinin ən böyük qəzalarından birinə və minlərlə insanın faciəsinə çevrilib.

Aynil

Sfera.az