Sayına görə ən çox insanın öldüyü 10 fəlakət - FOTOLAR

Tarix boyu insanın insana etdiyini nə zəlzələ, nə sunami, nə də qasırğalar edə bilməyib. Dünyada ən çox ölüm hallarının baş verdiyi fəlakətlər yenə də insan əli ilə törədilib.

 

Sfera.az ən çox insan həyatını itirdiyi bu faciəli fəlakətlərdən bəzilərini təqdim edir:


Atlantik qul ticarəti: 15 milyon insan öldü

Atlantik (və ya Trans-Atlantik) qul ticarəti təxminən 16-cı əsrdə başlamış, 17-ci əsrdə pik həddinə çatmış və 19-cu əsrdə sona çatmışdır. Bu ticarətin arxasında duran motiv Avropada və yeni kontinental Amerikada ucuz işçi qüvvəsinə ehtiyac idi. Sənaye inqilabı ilə həm istehlak, həm də istehsal çox artmışdı. Qara qitədən və xüsusilə Qərbi Afrikadan gətirilən insanlarla bu tələb balansını qorumağa çalışırdılar. Köləlik gəmilərinə mindirilən hər 10 nəfərdən 4-nün pis rəftar nəticəsində öldüyü deyilir.


Kubilay xanın müharibələri və Min sülaləsinə keçid: 30 milyon insan öldü

Kubilay ya Yuan sülaləsi Çində ən az hökmranlıq edən ailədi. Onların hakimiyyət dövrü 1 əsrdən də azdır. Lakin təsirləri daha çoxdur. Çin tarixinin ən qaranlıq illəri Kubilay sülaləsinin hakimiyyəti altında keçinəb. Kubilay monqol əsilli və Çingiz xanın nəvəsidir. Bu mərhələdə milyonlarla insan daxili çaxnaşmalar, aclıq və qəddar idarəetmə sistemi səbəbindən ölüb. Sonrakı Min sülaləsi də asayişi qorumaq üçün sərt tədbirlər gördü və nəticədə 2 əsr müddətdə 30 milyondan çox insan həyatını itirdi.


Luşan üsyanı: 36 milyon insan öldü


Eramızın 755-769-cu illəri arasında davam edən üsyan general An Luşanın özünü Şimali Çində imperator elan etməsi ilə başlayır. Ərəblərin, Göktürklərin və Soğdların qarşıdurması ilə qarışıqlıq böyüyür və 36 milyon insan çox qısa zamanda həyatını itirir.


Taiping Üsyanı: 40 Milyon Öldü

Tarix irəlilədikcə dağıntılar daha da böyüdü… Bunun səbəbi döyüş alətlərinin inkişafı və bununla da insanların daha asan öldürülməsi idi. Taypin üsyanı həm də dünya tarixinin ən ağır hadisələrindən biridir.

Hong Xiuquan adlı bir kəndli İsanın qardaşı olduğunu iddia edir və bir çox ardıcılları ilə birlikdə 1850-ci ildə Çini idarə edən Qing sülaləsinə qarşı müstəqilliyini elan edir. Fransız, ingilis və amerikalıların maddi və mənəvi dəstəyi ilə güclənən Taypin dövləti hətta Pekinə ekspedisiya təşkil edir, amma uğursuz olur. 14 il davam edən qiyamda 40 milyon insan həyatını itirib


Böyük Çin Qıtlığı: 43 Milyon Öldü

Yenə Çin: bu dəfə 20-ci əsr və kommunizm hökm sürür.

Çin 1958-1961-ci illər arasında ABŞ, Sovet İttifaqı və Böyük Britaniya kimi müasir dünyanın böyük imperialistlərinə meydan oxumaq üçün “böyük sıçrayış” adlı bir səyə başladı. Kənd təsərrüfatı islahatı kimi də tanınan bu hərəkat Çində böyük qıtlığa səbəb oldu və 43 milyon insan həyatını itirdi. Çinlilərin sözləri ilə desək, bu dövr “acı illər” kimi tanınır. Çin böyük bir sıçrayış etdi, dünyanın ən böyük iqtisadiyyatından birinə çevrildi, amma bu ona çox baha başa gəldi.

Sovetlərin məhv edilməsi: 49 milyon insan öldü

Qısa müddətdə çox şeyi dəyişmək istəyinin digər nəticəsi Sovetlər oldu. Sovetlər əvvəlcə Almaniya, sonra isə ABŞ ilə güc rəqabətinə girdi və bu rəqabəti saxlamaq üçün bir çox sosioloji və iqtisadi islahatlara getdi. Həmişə olduğu kimi bunun da bədəlini xalq ödədi.

1917-1953-cü illər arasında vətəndaş müharibəsi, aclıq və məcburi köç kimi səbəblərdən milyonlarla insan həyatını itirdi. Təbii ki, bu qədər insanın ölümündə əsas pay Stalinə məxsusdur. Xüsusilə Ukraynada baş verənlər bəşər tarixinin ən qaranlıq məqamlarıdır. Qıtlıq səbəbindən bir çox insan başqa ölüləri yemək məcburiyyətində qalmışdı.

Bu arada, 1948-ci ildə Stalinin Nobel Sülh Mükafatına namizədliyi dünyada ən anlaşılmaz hadisə kimi tarixə keçib.


Monqol İstilaları: 60 Milyon İnsan Öldü

Çingiz xan və oğulları indiyə qədər dünya tarixində ən böyük işğalı həyata keçiriblər. Dünyanın 16%-ni işğal edən monqollar tarixdə ikinci ən böyük imperiya qurmağa nail oldular. Nəticə etibarı ilə belə böyük işğal və bu qədər böyük ambisiya milyonlarla insanın ölümünə səbəb oldu. Monqol basqınları Çingiz və onun oğulları dövründə də davam edirdi. Bir az da davam etsəydi, sadə riyazi hesablamalarla dünyada heç bir insan qalmayacağını deyə bilərik.


Birinci Dünya Müharibəsi: 65 Milyon İnsan Öldü

Yuxarıda qeyd etdik ki, zaman keçdikcə insan vəhşiliyi daha da geniş vüsət alır. Bunun ən böyük sübutlarından biri də Birinci Dünya müharibəsidir.

Heç vaxt bu qədər böyük miqyasda, bu qədər dövlətin iştirak etdiyi müharibə olmayıb. Müharibənin səbəbi ilə bağlı təfərrüatlara varmayacağıq. Orta məktəbdən bəri bu barədə çox şey öyrənmişik. Bu müharibə haqqında deyə biləcəyimiz tək şey, tamahın, nifrətin və empatiya olmamasının qlobal aldanmasıdır.

30-a yaxın ölkənin, müxtəlif etnik, məzhəb və dini icmaların iştirak etdiyi bu müharibə 4 il davam edib. Bu 4 il ərzində 65 milyon insan həyatını itirib.

İkinci Dünya Müharibəsi: 72 milyon insan öldü

Birinci Dünya Müharibəsindən təxminən 20 il sonra məğlub olan tərəf qisasını məğlub olan tərəfdən almaq istəyirdi. Bir neçə nəfərin şəxsi hərisliyi və manyaklığı bütün dünyanı bürüdü və bəşər tariximizin ən böyük dəliliyi baş verdi. Mülki, körpə, uşaq, qadın, qoca, şikəstliyindən asılı olmayaraq hər kəs qırğına məruz qaldı. Bəzən hətta insanlar qəsdən öldürülürdülər. Bu müharibədə ən böyük qırğını Hitlerin etdiyi şübhəsizdir. Lakin Yaponiyanın Çində törətdiyi mülki qırğınlar və ya ABŞ-ın Xirosima və Naqasakiyə atdığı atom bombası həm də bəşər tarixinin ən qaranlıq və faciəli hadisələridir. Müharibə 6 il davam etdi, 72 milyon insan öldü. Həm də indiyə qədər oxuculara təqdim etdiyimiz yazılarda da məlumat verdiyimiz qədər ən qeyri-insani yollarla əsirlər, uşaqlar və xəstə insanlar arasında aparılan təcrübə, elmi araşdırma və ya qəsdən öldürülməklə.


Avropanın Amerika müstəmləkəsi: 100 milyon insan öldü

Avropa qitəsi bir-birini daha “yaxşı” öldürmək üçün silah və döyüş texnologiyası inkişaf etdirərkən on dövrdə Avropadan daha dinc həyat sürən yerli amerikalılar o qədər də inkişaf etməmişdilər. Geridə qalan yerli silah texnologiyasının qiyməti çox idi. Avropalılar qitədə məskunlaşdıqca yerliləri qırırdılar.

Lakin bu ölümlərin bəziləri də Avropadan gələn yoluxucu xəstəliklər nəticəsində baş verib. Yerli amerikalıların metabolizmi avropalıların immuniteti və ya peyvənd olunduğu xəstəliklərə hazır deyildi. Bu səbəbdən milyonlarla yerli amerikalı ölmüşdü.

Aysel