Anadolunun qapılarını türklərə açan bəy – İbrahim Yınal kimdir?

Türkiyənin TRT kanalında yayımlanan və ölkəmizdə də sevilərək izlənilən "Alparslan Böyük Səlcuqlu" serialı 29-cu bölümü ilə izləyicilərin diqqətini çəkib. Belə ki, sonuncu bölümdə Səlcuq sultanı Sultan Toğrul tarixi şəxsiyyət olan İbrahim Yınalı Azərbaycan hakimi təyin edir.

Maraqlıdır, filmdə Azərbaycan hakimi təyin edilən İbrahim Yınal kimdir?

Sfera.az İbrahim Yınal haqda məlumatları təqdim edir:

Həm əmioğlu, həm qardaş

Atası Yusif Yınal Səlcuq bəyin dörd oğlundan biriydi. Səlcuq bəyin böyük oğlu Mikayılın ölümün ardınca qədim türk adətlərinə görə, dul arvadı qardaşı Yusif bəylə evləndirildi və bu evlilikdən İbrahim Yınal dünyaya gəldi. Dolayısıyla İbrahim Yınal, Toğrul bəy və Çağrı bəyin anabir qardaşı, ata tərəfdən əmisioğludur.

Anadolunun qapılarını türklərə aralayan bəy

Səlcuqluların Xorasana gəlişi, daha sonrasında Qəznəvilərlə başlayan mübarizələr də İbrahim Yınalın adına rast gəlinmir. "Dəndənakan" döyüşü sonrası dövlətin sərhədlərini Qərbə genişləndirən Sultan Toğrul komandanlığına daxil olan İbrahim Yınal bəy sonralar səlcuqluların paytaxtı olacaq Rey və Cibalı fəth edir.

İbrahim Yınal  Rey və Cibal fəthləri sonrası Sultan Toğrulun əmri ilə Azərbaycana hakimi təyin edilir. İbrahi Yınalın Azərbaycan hakimi təyin edilməsi həm səlcuqlu tarixi, həm də türk tarixi baxımdan olduqca vacib hadisə idi. Belə ki, İbrahim Yınal Azərbaycan hakimi olduğu müddətdə imperiyanın sərhədlərini böyütmək və Anadolunun fəth edilməsi üçün bir çox mühüm işlər görüb.

Təsadüfi deyil ki, onun bu fəaliyyətləri nəticəsində səlcuqlular Gürcü tavadı (knyazı) Liparitin başçılıq etdiyi Bizans-Gürcü ordusunu Pasinlərdə məğlubiyyətə uğratdı (1048).

Yüksəlişdən enişə

İbrahim Yınalın ard-arda əldə etdiyi zəfərlər bir çoxları kimi, onun da sədaqətinə təsir edir. Belə ki, İbrahim Yınal Bizans imperiyası ilə sərhəd vilayətlərini də idarə etdiyini bəhanə gətirərək mərkəzi hakimiyyəti dinləməməyə başladı. 1058-ci ildə istiqamətini Qərbə çevirən Yınal bəy Səlcuq sultanı Toğrul bəyin üzərinə yürüdü. Digər səlcuqlu bəylərindən gözlədiyi dəstəyi görməyən Yınal bəy məğlubiyyətə uğradı. Qardaşı, əmisi oğlu Toğrul bəy tərəfindən qədim türk adətləri üzrə qanı axıdılmayaraq yay kirişiylə boğularaq öldürüldü.

Turan Rzayev