Sfera.az xatırladır ki, son illərdə bir sıra yeni publik hüquqi şəxs yaradılıb, bəzi büdcə təşkilatları publik hüquqi şəxsə çevrilib. Bunun nəticəsəndə dövlət büdcəsindən publik hüquqi şəxslərə ayrılan vəsaitin məbləği xeyli artıb. 

Hesablama Palatası bildirir ki, büdcədən publik hüquqi şəxslərə ayrılan vəsaitlər artdığından maliyyələşmənin hüquqi əsasları müəyyən edilməlidir. 

2020-ci il dövlət büdcəsinin ayrı-ayrı istiqamətlərindən publik hüquqi şəxslərə ümumilikdə 5 milyard manatdan çox vəsait ayrılıb. Palata qeyd edir ki, əvvəlki illərdən fərqli olaraq 2020-ci il dövlət büdcəsinin layihəsində və icrası barədə illik hesabatda ayrı-ayrı publik hüquqi şəxslərə ayrılan xərclər dövlət büdcəsində ayrıca sətirlə göstərilməyib, funksional təsnifatın bölməsində cəm şəklində "publik hüquqi şəxslərə dövlət büdcəsindən vəsaitin ayrılması” adı altında göstərilib. Bu da həmin vəsaitin icraçısı olan qurumlar barədə məlumatın hesabatda verilməməsi ilə nəticələnib. 

Hesablama Palatası hesab edir ki, qanunvericilikdə publik hüquqi şəxslərə vəsaitlərin ayrılması ilə bağlı konkret çərçivənin (sahələr üzrə) müəyyən olunmaması bazar iqtisadiyyatında rəqabətlilik prinsiplərinin pozulmasına səbəb olur: 

"Publik hüquqi şəxslər və sahibkarlıq subyekti tərəfindən göstərilən eyni və ya oxşar xidmətlər üzrə 1 tərəfin vergidən azad olması, digər tərəfin isə vergiyə cəlb olunması rəqabətliliyi pozan hal kimi qeyd edilə bilər. Həmçinin, bəzi hallarda publik hüquqi şəxslərə ayrılan vəsait kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin dövlət satınalmaları yolu ilə dəstəklənməsini məhdudlaşdırmış olur”. 

Hesablama Palatası bəzi publik hüquqi şəxslərin fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün dövlət büdcəsindən vəsaitlər ayrılmasının büdcə üçün əlavə yük yaratdığını vurğulayıb:

 

"Yeni yaradılan publik hüquqi şəxslərə fəaliyyətin ilk illərində dövlət büdcəsinin vəsaitləri hesabına maliyyə dəstəyinin verilməsi və dövlət sifarişi əsasında onlara dövlət büdcəsindən vəsaitlərin ayrılması təbii proses kimi qəbul edilə bilər. Lakin uzunmüddətli dövrdə davamlı olaraq publik hüquqi şəxslərə vəsaitlərin ayrılması (əsasən də dövlət sifarişi ilə bağlı olmayan istiqamətlərə) əksinə dövlət maliyyə sisteminə yük kimi qiymətləndirilməlidir. Digər tərəfdən isə publik hüquqi şəxslərin mənfəəti vergilərdən azad olur, eləcə də büdcə təşkilatlarının son illər ərzində publik hüquqi şəxsə çevrilməsi bu təşkilatlar üzrə iş və xidmətlərin göstərilməsindən, məhsul satışından və digər fəaliyyətdən əldə edilən gəlirlərin dövlət büdcəsinin gəlirlərinə (büdcə təşkilatlarının büdcədənkənar gəlirlərinə) aid edilmir ki, bu da dövlət büdcəsinin gəlirlərinə azaldıcı təsir edir”.