Bu gün piyadaların günüdür - Avtomobilsiz HƏYAT

Sentyabrın 22-si hər il dünyada Ümumdünya Avtomobilsiz Gün (World Car-Free Day) kimi qeyd olunur.

 

Sfera.az xəbər verir ki, bu günün əsas məqsədi avtomobil istifadəsini minimuma endirmək, hava çirkliliyini azaltmaq, piyadaların, velosipedlərin və ictimai nəqliyyatın üstünlüyünü önə çıxarmaqdır.

 

2025-ci ildə “World Car-Free Day” Avropa Hərəkətlilik Həftəsinin tərkib hissəsi kimi keçirilir və 22 sentyabr bazar ertəsinə təsadüf edir. Bakıda bu il 16–22 sentyabr tarixlərində “Avropa Mobillik Həftəsi” çərçivəsində müxtəlif tədbirlər baş tutub. 21 sentyabrda Məhəmməd Naxçıvani küçəsində ilk dəfə "Avtomobilsiz Gün" (Car-Free Day) aksiyası keçirilib. Tədbir zamanı küçədə avtomobil hərəkəti məhdudlaşdırılıb, velosiped və skuter zonaları yaradılıb, rəsm müsabiqələri və ekoloji yönümlü tədbirlər təşkil olunub, məktəblərdə və universitetlərdə isə maarifləndirici sessiyalar baş tutub.

 

Statistik məlumata əsasən, hazırda Azərbaycanda təxminən 2 milyon avtomobil var. Onların 900 min – 1 milyona yaxını Bakı şəhərindədir. Son 10–15 ildə paytaxtda avtomobillərin sayı iki dəfədən çox artıb. Bu artım əhalinin çoxalması, şəhərsalmanın sürətlənməsi, şəxsi avtomobilə marağın güclənməsi və kredit xidmətlərinin əlçatan olması ilə izah edilir. Hazırda avtomobillərin 90 faizini şəxsi minik maşınları, 5–7 faizini taksilər və ictimai nəqliyyat, 3–5 faizini isə yük və kommersiya avtomobilləri təşkil edir. Eyni zamanda, Azərbaycana idxal olunan hibrid avtomobillərin sayı 2025-in ilin ilk beş ayında ciddi şəkildə artıb. Bu, alıcıların daha səmərəli və ekoloji cəhətdən daha az zərərli modellərə yönəlməsinin göstəricisidir.  Bu tendensiya hava çirkliliyi və karbon emissiyalarına təsiri olan əsas mənbələrdən olan köhnə, yüksək yanacaq sərfiyyatı olan avtomobillərin istifadəsinin azaldılması baxımından mühüm rol oynaya bilər.

Avtomobilsiz Gün təkcə Bakı üçün deyil, bütün dünya şəhərləri üçün vacib çağırışdır. Dünyanın müxtəlif ölkələrində bu gün böyük miqyasda tədbirlərlə keçirilir. Məsələn, Parisdə hər il şəhərin mərkəzi avtomobillər üçün bağlanır və yüz minlərlə insan küçələrdə yalnız piyada, velosiped və ictimai nəqliyyatdan istifadə edir. London, Brüssel, Berlin kimi şəhərlərdə də bu gün ictimai nəqliyyat pulsuz olur və insanlar alternativ hərəkət vasitələrinə təşviq edilir. Kolumbiyanın paytaxtı Boqotada isə hər həftə “Ciclovía” adlı oxşar təşəbbüs reallaşdırılır, hər bazar günü şəhərin əsas küçələri avtomobillərə bağlanır, sakinlər idman, piyada və velosiped sürüşləri ilə küçələri doldururlar. Asiyanın Sinqapur və Seul kimi iri şəhərlərində də ekoloji nəqliyyatın təşviqi məqsədilə Avtomobilsiz Gün kampaniyaları geniş dəstəklənir.

 

Bu günün həyata keçirilməsi həm şəhər mühitində hava keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq, həm də nəqliyyat sıxlığının yaratdığı səs-küy və tıxacları yüngülləşdirmək baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Bakı kimi şəhərlərdə avtomobili minimuma endirərək, yolların bir hissəsinin piyadalar və alternativ nəqliyyat vasitələri üçün ayrılması ictimaiyyətin diqqətini bu mövzuya yönəldir və gələcək üçün nəqliyyat planlaşdırmasında daha davamlı strategiyalara yol açır.

 

Mütəxəssislər bildirirlər ki, bu cür tədbirlər yalnız simvolik olmamalı, uzunmüddətli dəyişikliklərin başlanğıcı olmalıdır. Yəni velosiped yollarının genişləndirilməsi, ictimai nəqliyyatın keyfiyyətinin artırılması, ekoloji avtomobillərin stimullaşdırılması və vətəndaşların maarifləndirilməsi davamlı siyasətə çevrilməlidir.

 

Azərbaycan Avtomobilsiz Gününü qeyd edərkən, həm paytaxtda, həm də regionlarda bu tədbirlərin sadəcə bir günlük aksiyadan çıxaraq şəhər həyatının daimi bir parçasına çevrilməsi vacibdir. Gələcəkdə Bakı küçələrinin daha çox velosiped yolu, geniş piyada zonaları və ekoloji nəqliyyat vasitələri ilə zənginləşməsi həm şəhərin ekoloji durumuna, həm də insanların sağlam həyat tərzinə töhfə verə bilər.

 

Firuzə Əliyeva
Sfera.az