“Ərdoğandan sonra hakimiyyətə gələcək lider məcburdur ki...” – Müsahibə
Gündəm
12:09 / 24.11.2021
698
"Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri,
politoloq Elxan Şahinoğlunun Sfera.az-a müsahibəsi:
- Elxan müəllim, Türkiyədə lirənin sürətli
ucuzlaşması davam edir. Türkiyənin bir sıra şəhərlərində etiraz aksiyaları keçirilir.
Mövcud vəziyyəti necə şərh edərdiniz?
- Hazırda Türkiyə iqtisadiyyatında ciddi təlatümlər
yaşanır. İnflyasiya sürətlənir, lirə sürətlə dəyər itirir. Təbii ki, bu da öz
növbəsində hər şeyin qiymətinə təsir edir. Ərzaq, mənzil, avtomobil, digər məhsul
və xidmətlərin qiyməti artır. Bu da öz növbəsində vətəndaşların etirazına səbəb
olur. Bu mənada keçirilən etirazların həm də obyektiv səbəbləri olduğunu deyə
bilərik. Lakin istisna etmirəm ki, mövcud etirazlarda xarici qüvvələr və
onların daxildəki əlaltılarının payı da var. Aydın məsələdir ki, bu qüvvələr Türkiyənin zəifləməsini
istəyir. Xatırlayırsınızsa, bir neçə il öncə Türkiyədə bənzər hadisələr baş
vermiş, Gezi parkında bir neçə ağacın kəsilməsi fonunda geniş etiraz dalğası
başlamışdı. Hətta həmin hadisələr zamanı Fəttulah Gülənin tərəfdarları da
aktivləşmiş və etirazların genilənməsində dəstək vermişdi. Görünür, həmin qüvvələr
indi daha ciddi arqumentlərlə insanları ayağa qaldırmağa çalışır və Türkiyədə
i̇kinci Gezi parkı hadisələrini yaratmaq istəyir.
İndiki halda Ərdoğan hökumətinin qarşısında
duran başlıca məsələ iqtisadiyyatın sabitləşdirilməsidir. Bu istiqamətdə ölkəyə
xarici investorların cəlb edilməsi, iqtisadi islahatların dərinləşdirilməsi
lazımdır.
- Sizcə, Türkiyə erkən seçkilərə gedə bilərmi?
- Ərdoğan dəfələrlə sübut edib ki, o böhranlı
vəziyyətlərdən çıxa bilən liderdir. Hansı ki, ona qarşı bir neçə dəfə çevriliş
cəhdi olub. İqtisadiyyatda da zaman-zaman geriləmələr olub. Bunun da qarşısı
alınıb. Sonuncu dəfə isə yay aylarında Türkiyədə tarixin ən böyük meşə
yanğınları oldu. Bu məsələni çoxları dilə gətirmir, lakin bu belə özlüyündə
Türkiyə iqtisadiyyatına ekoloji cəhətdən vurulan ziyan idi və bu ziyanda məhz
xarici qüvvələrin əli var. Yəni Ərdoğan bu günə qədər xaricdən ona qarşı gələn
siyasi, iqtisadi, hətta ekoloji zərbələrə qarşı gəlib. Ehtimal ki, hazırkı
problemdən də çıxış yolu tapa biləcək. Məndə olan məlumatlara görə artıq bu
istiqamətdə ərəb ölkələri ilə danışıqlar gedir. Ərəb ölkələrinin Türkiyəyə
geniş bir investisiya ayırması gözlənilir. Ehtimal ki, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin
(BƏƏ) vəliəhdi Məhəmməd bin Zayed ən-Nəhyan bu gün Prezident Rəcəb Tayyib
Ərdoğanla görüşmək üçün Türkiyəyə məhz bu məsələ üçün gələcək.
Türkiyəyə xarici valyuta axını olsa, məncə,
mövcud vəziyyət müəyyən mənada yaxşılaşa bilər. O ki qaldı, Türkiyənin erkən
seçkilərə getməsinə bunun olacağını düşünmürəm. Rəcəb Tayyib Ərdoğan Cümhuriyyətin
yüz illiyinə - 2023-cü ilə qədər istefa verməyəcək, o həmin tarixdə böyük meqa
layihələrin işə düşməsinə şahidlik etmək istəyir. Özü də dünən bunu vurğuladı.
Ümumiyyətlə nəzərə almaq lazımdır ki, Ərdoğan 20 ilə yaxındır ki, iqtidardadır
və o bu günə qədər heç vaxt müxalifətin təzyiqlərinə boyun əyməyib. Düzdür,
AKP-nin reytinqi son hadisələrlə əlaqədər bir qədər düşüb. Elə məhz bu səbəbdən
də hakim partiyanın reytinqinin azalması fonunda erkən seçki Ərdoğanın
maraqlarına uyğun deyil.
- Elxan müəllim, Türkiyədə 2023-cü ildə
keçiriləcək prezident seçkilərində Ərdoğan məğlub olsa və iqtidar dəyişsə bu
mövcud Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə təsir edə bilərmi?
- Əlbəttə. Ərdoğanın Türkiyə - Azərbaycan
siyasi və hərbi ittifaqının güclənməsi üçün gördüyü işlər danılmazdır. Azərbaycanın
İkinci Qarabağ müharibəsində qələbəsində Ərdoğanın dəstəyini inkar etmək mümkün
deyil. Misal üçün, Türkiyədə hakimiyyətdə Süleyman Dəmirəl kimi biri olsaydı,
Azərbaycan eyni dəstəyi almaya da bilərdi. Ancaq bu o demək deyil ki,
Ərdoğandan sonra Türkiyə-Azərbaycan siyasi və hərbi ittifaqı zəifləyəcək.
Ərdoğanın səyi ilə bu ittifaq elə bir şəkil alıb ki, onun yerinə gələn bu siyasəti
davam etdirməli olacaq, "Şuşa bəyannaməsi”nə uyğun siyasət yürüdəcək. Digər tərəfdən,
Türkiyə ilə Azərbaycanın hərbi və müdafiə sistemləri xeyli inteqrasiya olunub.
Türkiyədə növbəti Cümhurbaşqanı bu amili də nəzərə almaq məcburiyyətində
qalacaq. Ona görə də Ərdoğan sonrası Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinin gələcəyi
barədə narahat olmağa dəyməz.