ABŞ Zəngəzur üzərində oyun qurur: 100 illik icarə planı

ABŞ Ermənistan və Azərbaycan arasında imzalanması gözlənilən sülh sazişinə maraq göstərərək, bölgədə strateji mövqe qazanmağa çalışır. Donald Tramp administrasiyası, bu prosesdə əsas rol oynayan Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti ələ keçirmək niyyətindədir.

Hazırda xəritədə cızılan dəhliz, Ermənistanın İranla sərhədindən keçərək Türkiyə, Naxçıvan və Azərbaycanı birləşdirəcək. ABŞ isə bu dəhlizin özəl şirkətləri tərəfindən idarə olunmasını təklif edir. Söhbət, iqtisadi və siyasi əhəmiyyət daşıyan bu marşrutun Vaşinqtonun nəzarətinə keçməsindən gedir.

Sfera.az “Sözcü”yə istinadən xəbər verir ki, ABŞ-nin Orta Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoff, may ayında verdiyi açıqlamada bildirmişdi ki, sülh sazişi imzalanarsa, həm Ermənistan, həm də Azərbaycan İsrailin 2020-ci ildə BƏƏ, Bəhreyn və Mərakeşlə imzaladığı İbrahim Sazişlərinə qoşula bilər.

İyul ayında ABŞ-nin Türkiyə səfiri və Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Tom Barrak, İran sərhədində yerləşən strateji dəhlizi 100 illik müddətə icarəyə götürmək istədiklərini açıqlayıb.

Ekspertlərə görə, Zəngəzur dəhlizinin ABŞ-nin nəzarətinə keçməsi, İranın Ermənistandan Gürcüstana və oradan Rusiyaya çıxışını kəsməklə, bu iki ölkə arasında quru əlaqəsini zəiflədə bilər. Bu da Tramp administrasiyası üçün diplomatik və iqtisadi uğur hesab olunur.

Lakin prosesin planlandığı kimi reallaşması asan görünmür. İran, Ermənistanla yaxın münasibətləri qoruyur və Türkiyə-Azərbaycan ittifaqının güclənməsindən narahatdır. Zəngəzur dəhlizinin açılması, Tehranın Bakıya qarşı əlində olan strateji vasitələrdən birini itirməsi deməkdir.

Digər tərəfdən, ABŞ-nin təklif etdiyi 100 illik icarə modeli, Ermənistanın konstitusiyasına zidd ola və ölkədə siyasi böhrana yol aça bilər.

Tramp administrasiyası bölgəni Avropa deyil, Orta Şərq modeli ilə idarə etməyə çalışaraq, İbrahim Sazişləri çərçivəsində öz ticarət və diplomatik təsir dairəsini genişləndirmək niyyətindədir.

Müşahidəçilər bildirir ki, ABŞ-nin bu müdaxiləsi, regionda qüvvələr balansını dəyişə, eyni zamanda Azərbaycanın əldə etdiyi tarixi üstünlüyə təsir göstərə bilər.

Bəsti Rəfizadə
Sfera.az