Keçmiş pilot son vaxtlar niyə bu qədər çox təyyarə qəzası baş verdiyini izah edib

Hava nəqliyyatı tarixən ən təhlükəsiz nəqliyyat növlərindən biri hesab olunurdu. Ancaq son qəzalar bu təsəvvürü ciddi şəkildə sarsıdıb. Vaşinqtonda sərnişin təyyarəsi hərbi helikopterlə toqquşub, Filadelfiyada tibbi uçuş partlayışla nəticələnib, Alyaskada kiçik təyyarə qəzaya uğrayıb, Torontoda Delta təyyarəsi uçuş-enmə zolağında çevrilib... Yəni, qəzaların artması təsadüfdür, yoxsa bunun arxasında böyük bir sistem problemi var?

 

Sfera.az bu yazıda “Delta” Hava Yollarının pilotu Shawn Pruchnickinin (Şaun Pruçniçki) mövzu ilə bağlı açıqlamalarını təqdim edir.
 

Aviasiya mütəxəssisləri bu böhranı illərdir proqnozlaşdırırlar.
 

Amerika Milli Nəqliyyat Təhlükəsizliyi Şurasının (NTSB) məlumatlarına görə, 2025-ci ilə qədər 119 təyyarə qəzası baş verib, onlardan 16-sı ölümlə nəticələnib. Təkcə son iki ayda baş verən qəzaların sayı sərnişinləri narahat etməyə kifayət edir.
 

Keçmiş “Delta Air Lines” pilotu, qəza müstəntiqi və aviasiya təhlükəsizliyi üzrə ekspert Şaun Pruçniçki deyir ki, bu hadisələr gözlənilən sondur.
 

O, NASA və Federal Aviasiya Administrasiyası (FAA) tərəfindən nəşr olunan araşdırmaların müəllifi olan ekspertdir və aviasiya təhlükəsizliyinin illərdir pisləşdiyini bəyan edib.

Ən böyük narahatlıqlardan biri hava hərəkətinə nəzarət sistemindəki böhrandır.

Birləşmiş Ştatlarda və bütün dünyada aviadispetçer çatışmazlığı var və mövcud işçilər artan təzyiq altında işləyirlər. Bir aviadispetçerin kiçik bir səhvi belə yüzlərlə insanın həyatı bahasına başa gələ bilər. Bununla belə, həddindən artıq iş yükü və qeyri-kafi kadrlar səbəbindən sistem çox həssas olub.
 

Pruçniçkinin ən böyük qorxularından biri, təyyarələrin havada və ya uçuş-enmə zolağında bir-birinə getdikcə təhlükəli şəkildə yaxınlaşmasıdır.
 

“İki təyyarə havada bir-birindən bir neçə mil məsafədə gələrsə, hətta bu, ciddi narahatlıq doğurur. Amma indi təyyarələr bir-birindən bir neçə yüz metr məsafədən keçir. Bu, az qala fəlakətə dəvətnamə göndərməyə bənzəyir” - deyə o bildirir.


Təhlükəsizliyi təhdid edən ən böyük problemlərdən biri də pilotların əvvəlki kimi yaxşı hazırlanmamasıdır.
 

Keçmişdə pilotlar kapitan olmamışdan əvvəl daha uzun müddət məşq etməli və təcrübə qazanmalı idilər. Amma son illərdə aviaşirkətlər təcrübəsiz pilotları daha tez kapitan vəzifələrinə keçirməyə başlayıblar. Bu o deməkdir ki, pilotlar mümkün böhran zamanı tez və dəqiq qərarlar qəbul edə bilmirlər.
 

Pruçniçki: “Keçmişdə bir pilotun kapitan olması üçün minlərlə saatlıq uçuş təcrübəsi tələb olunurdu. Amma indi aviaşirkətlər pilotları sürətlə yetişdirməyə çalışırlar və biz pilotların pilot kabinəsində oturan təcrübəsi ilə qarşılaşırıq” - deyir.

Bildirilir ki, hava yolları şirkətləri təcrübəsiz pilotları tez bir zamanda kapitan təyin etməklə yanaşı, təyyarələrə texniki xidmət prosesləri də getdikcə rahatlaşır.
 

Texniki qruplara artan təzyiq o deməkdir ki, təyyarələrə texniki qulluq kifayət qədər diqqətlə aparılmır ki, bu da zamanla böyük qəzalara səbəb ola bilər.
 

2025-ci il təyyarə qəzalarının əhəmiyyətli dərəcədə artacağı il kimi qeydə alınıb və ekspertlər bu tendensiyanın davam edə biləcəyi barədə xəbərdarlıq ediblər.
 

Əgər hava hərəkətinə nəzarət sistemləri gücləndirilməsə, pilot hazırlığı əvvəlki səviyyəyə çatdırılmasa, texniki təhlükəsizlik tədbirləri artırılmasa, gələcəkdə daha böyük faciələrlə üzləşə bilərik.

Aysel