26 il karantində saxlanılan “Tifoid Meri”nin hekayəsi - FOTO
Təsəvvür edin, özünüzü tamamilə sağlam hiss edirsiniz, lakin hakimiyyət sizi ölümcül epidemiyanın mənbəyi olmaqda ittiham edir. Üstəlik, ittihamlar sadəcə şayiə deyil; harada olursunuzsa olun, insanlar xəstələnir, bəziləri həyatını itirir. Siz nə edərdiniz? “Tifoid Məryəm” (“Typhoid Mary") ləqəbli Mary Mallon (Meri Mellon) məhz bunu yaşayıb.
Sfera.az bu yazıda sizə Meri Mellonun qəribə və acınacaqlı hekayəsini təqdim edir.
Meri Mellon (Azərbaycan dilində Məryəm - red.) 1869-cu ildə İrlandiyada anadan olub və gənc yaşlarında ABŞ-a mühacirət edib.
Dolanışığını təmin etmək üçün varlı ailələrdə aşpaz işləyirdi. Amma işlədiyi hər evdə müəmmalı şəkildə tif epidemiyası baş qaldırırdı. 1900-1907-ci illər arasında səkkiz müxtəlif ailədən yeddisində tif xəstəliyinə tutulmuş insanlar aşkarlanıb.
Amma maraqlısı o idi ki, Məryəmin özündə heç bir əlamət yox idi.
Dövrün səhiyyə mütəxəssisləri hesab edirdilər ki, tif qızdırması əsasən pis sanitariya şəraitindən ötürülür. Bununla belə, Məryəm varlı ailələrin evində işləyirdi və ona görə də onun epidemiya daşıyıcısı olması ehtimalı az idi.
Səlahiyyətlilər, hətta fərqinə varmadan onun xəstəliyi daşıdığına dair şok həqiqəti aşkar edənə qədər..
Tif epidemiyasının sirrini həll etmək üçün təyin edilmiş səhiyyə müfəttişi Corc Soper bu işə başlayıb. Məryəmin işlədiyi bütün evləri araşdırdıqda, bütün epidemiyaların ortaq bir cəhətinin olduğunu başa düşdü: Meri Mellon!
Soper Məryəmi mətbəxdə tapdı və ondan xəstəliyin mənbəyini araşdırmaq üçün sidik və nəcis nümunələri götürməsini istədi.
Bəs Məryəm həqiqətənmi günahkar idi? O dövrdə “sağlam daşıyıcı” anlayışı hələ məlum deyildi. Məryəm özünü xəstə hiss etmədiyi üçün belə bir xəstəliyə tutulduğuna inanmaq istəmirdi. Amma elm bunun əksini deyirdi...
1907-ci ildə səlahiyyətlilər Məryəmi zorla xəstəxanaya aparıblar.
Testlər onun tif bakteriyası daşıdığını göstərib. Amma o, heç vaxt xəstələnməmişdi və bunu etiraf etməməsi normal idi.
Məryəm 3 il xəstəxanada təcrid olunmuş vəziyyətdə saxlanılıb. Nəhayət, yemək bişirməyi atıb başqa işə başlamaq şərti ilə azadlığa buraxılıb. Amma bu azadlıq uzun müddət davam etməyəcəkdi.
Azadlığa çıxandan sonra Meriyə camaşırxana işləməsi tapşırılıb.
Ancaq bu işdən qazandığı pul aşpaz olduğu dövrlə müqayisədə iki dəfə azalmışdı. Bir müddət sonra Məryəm şəxsiyyətini dəyişərək yenidən mətbəxlərdə işləməyə başlayıb. Amma bu dəfə xəstəxanalarda və restoranlarda aşpaz işləyib.
1915-ci ildə Nyu Yorkdakı Sloane Qadın Xəstəxanasında yenidən işə başlayıb. Tezliklə 25 nəfər tifə yoluxub, iki nəfər ölüb. Səhiyyə orqanları tez hərəkətə keçib və Məryəmi geri qaytarıb.
Bu dəfə qaçmaq yox idi. 1915-ci ildə yenidən zorla karantinə salınıb.
Bu dəfə o, 23 il kiçik bir adada yerləşən xəstəxana binasında təcrid olunub. Məryəm həyatının qalan hissəsini keçirməli olduğu Şimali Qardaş adasındakı xəstəxanada yaşayıb.
Səlahiyyətlilər ona laboratoriyada şüşə təmizləmə işi verdilər, lakin o, hələ də sağlam olduğunu və haqsız yerə həbs edildiyini düşünürdü. 1932-ci ildə insult keçirdi və ömrünün qalan hissəsini yataq xəstəsi olaraq davam etdi. O, 1938-ci il noyabrın 11-də 69 yaşında sətəlcəm xəstəliyindən vəfat edib. Onun dəfnində cəmi 9 nəfər iştirak edib.
Ölümündən sonra aparılan yarılmalar onun öd kisəsində hələ də tif bakteriyası daşıdığını göstərib:
Meri Mellon sağlamlıq tarixində xəstəliyin özündən daha böyük bir fiqur oldu. Onun adı xəstəliyi bilmədən yayan insanlar üçün bir terminə çevrildi: "Tifoid Meri" yoluxucu xəstəlikləri daşıyan və başqalarına ötürən hər kəs üçün bir termin oldu.
Xanım
