Tramp-Zelenski görüşündə qalmaqal necə başlayıb? - Mübahisənin tam stenoqramı

Dünən axşam saatlarında Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski amerikalı həmkarı Donald Tramp və onun vitse-prezidenti J.D.Vens ilə Ağ Evdə görüşüb. Görüş zamanı tərəflər Ukraynada müharibənin necə dayandırılacağını müzakirə ediblər. 

Dialoq Vance müdaxilə edənə qədər dostcasına aparılırdı. O, Ukrayna prezidentini nankorluqda və döyüşü davam etdirmək istəyində ittiham edib. Zelenski ABŞ-ni Rusiya diktatoru Putinin tərəfində olmamağa inandırmaq istəyirdi. Əvəzində Tramp və Vens onun üzərinə hücum çəkərək Ukraynanın ən mühüm hərbi müttəfiqi ilə münasibətləri daha da gərginləşdirərək hörmətsizlik göstərdiyini bildiriblər. Bütün dünyanın canlı izlədiyi mübahisədən sonra Zelenski Ağ Evi tərk edib. Danışıqlar başa çatdıqdan sonra Tramp “Truth Social”da görüşlə bağlı fikirlərini yazıb. O qeydlərində “Prezident Zelenski sülhə hazır deyil” və “ABŞ-a hörmətsizlik göstərib” sözlərindən istifadə edib. 

Ləğv edilmiş mətbuat konfransından əlavə, Ukrayna faydalı qazıntılarının çıxarılması ilə bağlı ABŞ ilə çox danışılan müqavilə imzalanmayıb. İndi onun taleyi naməlum olaraq qalır. 

UNİAN saytı Tramp, Zelenski və Vens arasında qızğın fikir mübadiləsinin stenoqramını yayıb. 

Sfera.az UNİAN-a istinadən həmin stenoqramı təqdim edir:

ABŞ Prezidenti Donald Tramp: Əgər mən onların hər ikisi ilə (Zelenski və Tramp) danışmasaydım, heç vaxt razılaşmamız olmazdı. Siz istəyirsiniz ki, mən Putin haqqında dəhşətli sözlər danışım, sonra deyim: “Ay, Vladimir, sövdələşməni necə aparırıq?”. Bu belə işləmir. Mən Putini dəstəkləmirəm. Mən heç kimin tərəfində deyiləm. Mən Amerika Birləşmiş Ştatlarının və bütün dünyanın rifahının tərəfdarıyam. Mən sülh tərəfdarıyam və bu böyük nifrətə son qoymaq istəyirəm. Onun (Zelenskinin) Putinə qarşı nifrətini görürsünüzmü? Bu qədər nifrətlə razılaşmaq çox çətindir. Mən bunu başa düşürəm. Amma qarşı tərəf də ona aşiq deyil. Deməli, söhbət tərəflərin seçilməsindən getmir, mən sülhün tərəfində olmalıyam. Mən Avropanın tərəfindəyəm. Mən buna son qoya biləcəyimizi görmək istəyirəm. Sərt olmağımı istəyirsən? Mən indiyə qədər gördüyün kişilərdən daha sərt ola bilərəm, amma heç vaxt belə bir razılaşma əldə etməyəcəksən.

Vitse-prezident J.D.Vens: Amerika Birləşmiş Ştatlarında dörd il ərzində mətbuat konfranslarına gedən və Vladimir Putin haqqında sərt danışan bir prezidentimiz var idi, sonra Putin Ukraynanı işğal etdi və ölkənin çox hissəsini məhv etdi. Sülh və firavanlığa aparan yol diplomatiya ilə məşğul olmaq ola bilər. Biz Co Bayden yolunu sınamışıq, bu da sinənizi döymək və ABŞ Prezidentinin sözlərini ABŞ Prezidentinin hərəkətlərindən daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini iddia etməkdir. Amerikanı yaxşı ölkə edən Amerikanın diplomatiya ilə məşğul olmasıdır. Prezident Tramp məhz bunu edir.

Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski: Sizə bir sual verim? 

Vance: Əlbəttə! 

Zelenski: Bəli? 

Vance: Bəli. 

Zelenski: Yaxşı. O, (Putini nəzərdə tutur) 2014-cü ildə Ukraynanın müxtəlif hissələrini - ölkənin şərq hissələrini, Krımı işğal edib. O vaxt prezident Obama, sonra prezident Tramp, sonra prezident Bayden, indi də prezident Tramp var idi və o, onu (Putini) dayandıracaq. Amma 2014-cü ildə heç kim ona mane olmadı. Sadəcə işğal etdi və ələ keçirdi. İnsanları öldürdü. 2014-cü ildən 2022-ci ilə qədər vəziyyət eyni idi - insanlar təmas xəttində ölürdü və heç kim buna mane olmurdu. Onunla çoxlu söhbətlərimiz, o cümlədən ikitərəfli söhbətlərimiz olub. 2019-cu ildə prezident kimi mən onunla Makron və Merkellə birlikdə atəşkəs sazişi imzaladım. Hamısı mənə dedi ki, o, (Putin) müharibəyə getməyəcək. Onunla qaz müqaviləsi də imzaladıq. Amma bütün bunlardan sonra o, atəşkəs razılaşmasını pozdu. İnsanlarımızı öldürdü, əsir dəyişdirmədi. Biz məhbus mübadiləsi müqaviləsi imzaladıq, amma o, bunu yerinə yetirmədi. Hansı diplomatiyadan danışırsan? Nə demək istəyirsən? 

Vens: Mən sizin ölkənizin məhvinə son qoyacaq diplomatiya növündən danışıram. Zelenski: (sözünü kəsir) Bəli, amma gücü çatmırsa... 

Vens: (sözünü kəsir) Cənab prezident, məncə, Oval kabinetə gəlib Amerika mediası qarşısında məsələni həll etməyə çalışmanız sizə hörmətsizlikdir. Hal-hazırda siz çağırışçıları cəbhə bölgəsinə getməyə məcbur edirsiniz, çünki sizin kişi çatışmazlığı probleminiz var - bu münaqişəyə son qoymağa çalışdığınız üçün prezidentə təşəkkür etməlisiniz. 

Zelenski: Siz heç Ukraynada olmusunuzmu ki, biləsiniz bizim hansı problemlərimiz var? Heç olmasa bir dəfə gəl. 

Vens: Mən əslində kadrlara baxdım və nə baş verdiyini bilirəm, cənab prezident. Silahlı qüvvələrinizə insanları cəlb etməkdə problemləriniz olması ilə razılaşırsınızmı? Sizcə, Amerika Birləşmiş Ştatlarının Oval Ofisinə girib ölkənizin məhvinin qarşısını almağa çalışan bir administrasiyaya hücum etmək hörmətlidir?

Zelenski: Çoxlu suallar. Birincidən başlayaq. Birincisi, müharibə zamanı hamının, hətta sizin də problemləriniz olur. Amma sənin yaxşı okeanın var və indi (problemləri) hiss etmirsən. Ancaq gələcəkdə onları hiss edəcəksiniz. 

Tramp: (sözünü kəsərək) Sən bunu bilmirsən. 

Zelenski: Allah nəsib eləsin ki, müharibəniz olmasın. 

Tramp: Bizə necə hiss edəcəyimizi söyləməyin. Problemi həll etməyə çalışırıq. Bizə nə hiss edəcəyimizi söyləməyə çalışmayın. 

Zelenski: Mən cəhd etmirəm. Mən bir suala cavab verirəm ki... 

Tramp: Siz bizim hisslərimizi diktə etmək iqtidarında deyilsiniz. Özümüzü çox yaxşı hiss edəcəyik. 

Zelenski: Təsiri hiss edəcəksiniz... 

Tramp: Biz özümüzü çox yaxşı və çox güclü hiss edəcəyik. Siz hazırda ən yaxşı vəziyyətdə deyilsiniz.

Zelenski: Müharibənin lap əvvəlindən... 

Tramp: Siz özünüzü çox pis vəziyyətdə qoymusunuz. Hazırda heç bir kartınız yoxdur. 

Zelenski: Mən kart oynamıram. 

Tramp: Siz kart oynayırsınız. Siz milyonlarla insanın həyatı ilə oynayırsınız. Üçüncü dünya müharibəsi ilə oynayırsan. Siz III Dünya Müharibəsi ilə oynayırsınız və etdiyiniz iş sizi çoxlarının düşündüyündən daha çox dəstəkləyən bu ölkəyə qarşı çox hörmətsizlikdir. 

Vance: Heç sağ ol demisən? 

Zelenski: Dəfələrlə. 

Vans: Xeyr, bütün görüş boyu “sağ ol” dediniz? Siz Pensilvaniyaya getdiniz və oktyabr ayında müxalifət üçün kampaniya apardınız. Amerika Birləşmiş Ştatlarına və ölkənizi xilas etməyə çalışan prezidentə bir neçə təşəkkür sözü deyin. 

Zelenski: Zəhmət olmasa, düşünürsünüz ki, müharibə haqqında çox yüksək səslə danışsanız... 

Tramp: O, yüksək səslə danışmır. Ölkənizin böyük problemləri var. 

Zelenski: Bilirəm. soruşa bilərəm... 

Tramp: Yox, yox, kifayət qədər dediniz. Ölkənizin böyük problemləri var. Zelenski: Bilirəm. 

Tramp: Siz qalib gəlməyəcəksiniz. Bizim sayəmizdə ondan qurtulmaq üçün böyük şansınız var. 

Zelenski: Cənab prezident, biz ölkəmizdə güclü olaraq qalırıq. Müharibənin əvvəlindən biz tək idik və minnətdarıq. Mən bu ofisdə sağ ol dedim. 

Tramp: Siz tək deyildiniz. Biz sizə bu axmaq prezident vasitəsilə 350 milyard dollar verdik. Biz sizə hərbi texnika verdik. Sizin xalqınız cəsurdur, amma bizim silahlarımızdan istifadə ediblər. Əgər bizim hərbi texnikamız olmasaydı, bu müharibə iki həftəyə bitəcəkdi. 

Zelenski: Üç günə, bəli. Mən bunu Putindən eşitmişəm. Üç gün ərzində. 

Tramp: Belə şeylər etmək çox çətin olacaq. 

Vance: Sadəcə təşəkkür edirəm. 

Zelenski: “Sağ ol” dedim – Amerika xalqına “sağ ol” dedim. 

Vance: Fərqlərin olduğunu qəbul edin və səhv etdiyiniz zaman Amerika mediasında onlarla mübarizə aparmağa çalışmaqdansa, gəlin onları həll edək. Səhv etdiyinizi bilirik. 

Tramp: Baxın, düşünürəm ki, Amerika xalqının nə baş verdiyini görməsi yaxşıdır. Hesab edirəm ki, bu, çox vacibdir. Buna görə də bunu etmək çox uzun çəkdi. Minnətdar olmalısan. Sizin kartınız yoxdur. Orda dəfn olunmusunuz, insanlar ölür, əsgəriniz çatmır. Bax, sənin əsgərlərin çatmır. Siz isə bizə deyirsiniz: “Mən atəşi dayandırmaq istəmirəm, atəşi dayandırmaq istəmirəm, (müharibəni) davam etdirmək istəyirəm”. Əgər siz indi atəşkəs əldə edə bilsəydiniz, mən sizə deyirəm, bunu qəbul edərdiniz ki, güllələr uçmağı dayandırsın və xalqınız ölməyi dayandırsın. 

Zelenski: Bəli, əlbəttə, mən müharibəni dayandırmaq istəyirəm. Ancaq sizə dediyim kimi, zəmanətlə. Xalqımızdan soruşun ki, atəşkəs olsun, onlar nə düşünür? 

Tramp: Mən deyildim. Ağıllı adam olmayan Bayden adlı bir oğlanla idi.

Zelenski: Bu, sənin prezidentin idi! 

Tramp: Sizə çarşaf verən Obama ilə olub. Mən sizə Ciritləri verdim. Mən sizə nizə verdim ki, bütün bu tankları məhv edə biləsiniz. Obama sizə çarşaf verdi. Əslində Obama çarşafları, Tramp isə Javelins verdi. Siz daha çox minnətdar olmalısınız, çünki sizə deyim ki, kartlarınız yoxdur. Bizimlə xəritələriniz var, amma bizsiz heç bir xəritəniz yoxdur. Bu, asan sövdələşmə olmayacaq, çünki münasibət dəyişməlidir.

Vasif