Minlərlə dənizçi okeanın ortasında tərk edilmiş gəmilərdə ilişib qalıb
Minlərlə dənizçi əcnəbi sularda öz gəmilərinin göyərtəsində, maaş almadan, az miqdarda təchizatla və evlərinə qayıtmaq imkanı olmayan qapalı vəziyyətdə qalır.
Sfera.az bildirir ki, hazırda dünya okeanlarının bir yerində, göyərtəsində şəxsi heyəti olan 300-dən çox gəmi tərk edilib. Bunlardan ən çoxu Yaxın Şərq regionunun payına düşür.
“The Guardian” nəşrinin işıqlandırdığı mövzuda qəhrəmanlardan biri də 2024-cü ildən “Navimar 3” yedək gəmisində ilişib qalan Hindistandan olan dəniz mühəndisi Vihaandır. Onun bir neçə ay qalmalı olduğu gəmi daş yükü ilə Banqladeşə üzürdü, lakin ödənilməmiş rüsumlar səbəbindən səlahiyyətlilər tərəfindən saxlanılıb.
Vihanın pasportu və sertifikat sənədləri bütün komandanın sənədləri kimi Dubaydakı idarəetmə şirkəti tərəfindən saxlanılır. Onlar yalnız xeyriyyə təşkilatlarından və həmkarlar ittifaqlarından gələn təchizat hesabına yaşayırlar.
Vihanın işi təcrid olmaqdan uzaqdır. Beynəlxalq Nəqliyyat İşçiləri Federasiyasının (ITF) sənayedə "xərçəng" adlandırdığı dünya gəmiçilik ticarətinin əsasını təşkil edən minlərlə dənizçi tərk edilib. ITF/Beynəlxalq Əmək Təşkilatının (BƏT) birgə məlumat bazasına əsasən, 2023-cü ildəki 132 gəmidən ötən il 312 gəmiyə yoluxma hallarının sayı 135% artaraq 3000-dən çox dənizçiyə təsir edib.
Yaxın Şərq bölgəsi 108 gəmi ilə ən çox tərk edilmiş gəmiyə sahibdir və ən çox liman dövləti 2024-cü ildə sularında 42 gəmi tərk edilmiş Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri olmuşdur. Türkiyə 25 ilə ikinci olub. BƏƏ şirkətləri də bütün tərk edilmiş gəmilərin ən böyük payından məsuldur.
Dənizçilər çox vaxt az miqdarda qida və çirkli içməli su ilə təchiz edilib, 20 milyon dollar ödənilməmiş borc isə 2024-cü ildə ödənilməmiş qalır ki, ITF-in məlumatına görə, bu borcun 10,4 milyon dollarını ITF geri qaytarıb.
Bu dənizçilər çətinliklə üzləşirlər: evə qayıtmaq üçün heç bir yol olmadığı üçün gəmidə qalırlar və onlara maaş borcu olan işəgötürənlərin onları ödəyəcəyinə ümid edirlər, çünki gəmini tərk etdikdən sonra ödənilməmiş maaşlarını almaq şansları azalır.
Tərk edilmiş gəmilərin çoxu Panama və ya Palau kimi "rahatlıq bayrağı" ölkəsinin bayrağını altında üzür. Çox vaxt daha az sərt əmək qanunları ilə gəmi sahibinə gəmini öz ölkəsindən başqa bir ölkədə qeydiyyata almağa imkan verən bu sistem gəmi sahiblərinə qarşı iddia qaldırmağı çətinləşdirir.
Sənayenin digər narahatedici cəhəti də istəmədən münaqişələrə girən dənizçilər üçün artan təhlükədir. Bu, 2023-cü ilin noyabrında Qəzza zolağında gedən müharibə ilə əlaqədar Qırmızı dənizdə yəmənli husilər tərəfindən Bahamiya bayrağı altında üzən “Galaxy Leader” yük gəmisinin 25 ekipaj üzvünün girov götürüldüyü zaman vurğulanıb. Onlar yalnız keçən ay azadlığa buraxılıblar.
Ötən ilin iyulunda isə İsrailin Yəmənin Hodeydə limanına endirdiyi zərbələr zamanı “Kapitan Tarek” yük gəmisində 16 dənizçi təcrid vəziyyətdə qalıb. Onlar gündə yalnız bir porsiya düyü və bir litr çirkli su ilə sağ qalıblar. Bəziləri Suriya və Hindistana vətənə qayıda bilib.
Aysel
