Bu çevriliş Vladimir Putin üçün sonun başlanğıcıdır. O, müxtəlif polis, hərbi və hərbiləşdirilmiş birləşmələrdə beş milyona yaxın silahlı şəxsə komandanlıq edərkən bunu söyləmək qəribə görünsə də, 25.000 muzdlu əsgərin üsyanı ilk baxışdan kiçik bir qığılcım kimidir.
 

Sfera.az bildirir ki, bu fikirlər “The Telegraph” jurnalisti Daniel Hannanın mövzu ilə əlaqəli yazısında vurğulanıb.
 

Onun sözlərinə görə, bu tiran (Putin-red.) qətllər və ya iqtisadi axmaqlıq başda olmaqla çox şeydən qurtula bilər, ancaq müharibəni uduzmaqla xilas ola bilməz.


Lakin avtokratiyalar belə işləmir. Putinin gücü proqnoza, təbliğata, yenilməzlik imicinə əsaslanır. İndi birdən-birə pərdə geri çəkilir və öz sehrbazını balaca, babat, qorxmuş bir insan kimi ortaya qoyur.
 

Kənardan diktaturalar monolit görünə bilər. Qərb Kremlinoloqlarının Sovet İttifaqının sonunu proqnozlaşdıra bilməmələrinin səbəblərindən biri də onun daxilində mütləq gizli olan rəqabətlərdən çox az şey bilmələri idi. Onların heç biri SSRİ-nin dağılmasında əsas alətin Boris Yeltsinin Rusiya Federasiyası olacağını əvvəlcədən bilmirdi.
 

Bu gün eyni Rusiya Federasiyası da vahid görünür. Putinin reytinqi 80% ətrafındadır və onun ən səs-küylü rəqibləri sürgündə və ya həbsxanadadır. Güclü müxalifət partiyaları və tənqidi qəzetlər yoxdur. Müharibə zamanı insanlar liderləri ətrafına toplaşır və sanksiyaların təsiri Putinin iqtisadiyyat üzərində nəzarətini gücləndirir.
 

Ancaq məsələyə daha yaxından baxsaq, bu birlik müvəqqəti görünməyə başlayır. Silovikilər, Putinin ətrafındakı güclü adamlar onun zəifliyini hiss edirlər və keçidə hazırlıq üçün ittifaqlar qururlar. Nüvə kodlarının digər yarısına sahib olan generallar və admirallar manevr edirlər. Ola bilsin ki, Rusiyanın doqquz bölgəsi və respublikası onların təbii sərvətlərini ələ keçirən, cavanlarını hərbi xidmətə göndərən və əvəzində onlara heç nə təklif etməyən moskvalı dəstəsindən kifayət qədər bezərək, müstəqillik referendumunu keçirməyə hazırdır.
 

“Qazprom” kimi iri korporasiyaların, çox güman, Putinin ardınca baş verən xaosda öz aktivlərini güclə müdafiə etməli olduqlarını zənn edərək, özəl ordular qurduğuna dair məlumatlar var. Ara-sıra bu milislərin nizami orduya daxil olmasından danışılır; lakin daha aktual bir sual ola bilər: rejim çat verərkən onlar hansı fraksiyaya arxa duracaq?
 

Bu incəlikləri başa düşən adamlardan biri də Putinlə birlikdə olan və “Vaqner” Qrupunu yaratmazdan əvvəl böyük iaşə müqaviləsi ilə mükafatlandırılan kiçik Leninqrad qanqsteri Yevgeni Viktoroviç Priqojindir.
 

Vaqnerin qəddar muzdluları yer üzündəki ən dəhşətli yerlərin bəzilərində fəaldırlar. Digər şeylər arasında Sudandakı qızıl mədənlərini və Liviyada enerji yataqlarını qoruyurlar. Onların əsgərləri çox vaxt Rusiya həbsxanalarının tullantıları olurlar, lakin onların zabitləri adətən keçmiş nizami əsgərlərdir, bir çox hallarda itaətsizlik, soyğunçuluq və ya zorakılıq üçün muzdlu tutulmuş kişilərdir. Ona görə də onların daim ordunu aşağılamaq, özlərini əsl peşəkarlar kimi qələmə vermək ehtiyacı var.
 

Bir azdan Priqojinin motivlərinə gələcəyik. Hələlik, son 24 saatın yeganə ən qeyri-adi faktına diqqət yetirin; yəni Baxmutun ələ keçirilməsini 6 aya başa çatdıra bilməyən Vaqner Rusiyanın Rostov şəhərini 6 saata ala bildi.
 

Hitler Sovet İttifaqı haqqında deyirdi ki, siz qapını döyəndə bütün çürük struktur yıxılacaq. Şübhəsiz ki, bəzi rusiyalıların “Vaqner” qiyamçılarına qoşulmaqdan imtina etməsi ya onların mənəviyyatının dağılmasından, ya da əvvəlcədən hazırlıq tədbirindən xəbər verir.
 

Qara paltar geyinmiş səliqəsiz Putin efirə çıxıb, üsyanı pisləyib. “Belə bir zərbə 1917-ci ildə Rusiyaya vuruldu”- deyib. “


“Ordunun və millətin arxasınca gedən intriqalar, çəkişmələr və siyasət ən böyük qarışıqlığa, ordunun məhvinə və dövlətin dağılmasına, geniş ərazilərin itirilməsinə çevrildi və nəticədə vətəndaş müharibəsi faciəsinə gətirib çıxardı. ”
 

Tam da belə. Doğrudan da, o lənətlənmiş illə paralelləri qaçırmaq çətindir. Ordunun əhval-ruhiyyəsi çox qəfil çökdü və əsgərlər qəzəblə onları cəhənnəm müharibəsinə aparan çar rejiminə üz tutdular. Xaos yarandı və bir müddət nəhəng Rusiya imperiyası bir sıra mübahisəli varis dövlətlərə parçalandı: Sibir, Şərqi Okraina, Karakorum, Kuban Radası, Ural Müvəqqəti Hökuməti və s. Nəhayət, bolşeviklər bu ərazilərin əksəriyyətini yenidən mənimsəməyə müvəffəq oldular, baxmayaraq ki, bəziləri, o cümlədən Finlandiya, Polşa və Baltikyanı ölkələr ondan ayrıldı.
 

Bəs bu gün də oxşar bir şey ola bilərmi?
 

Buryatiya, Saxa, Dağıstan, Çeçenistan, Kamçatka diyarı, Komi, Novosibirsk, Arxangel və Tatarıstanda müstəqillik hərəkatları var. Bütün bu yerlərdə yerli elitalar təmiz kəsilməyə, məğlub və “şərəfsiz Moskva rejimi” ilə əlaqələrini kəsmək və sərvətlərlə zəngin respublikalar kimi millətlər birliyinə qoşulmaq şansı əldə etməyə hazırlaşır.
 

Priqojin də bunu çox gözəl bilir.
 

O, heç vaxt Putinin əsasən keçmiş zabitlərindən ibarət yaxın ətrafına daxil olmayıb. Ancaq Kreml iaşə müqaviləsini saxlamağın əhəmiyyətini qiymətləndirməyib.
 

Kristal şampanının özünəməxsus şəkildə düz dibi olan şəffaf şüşələrdə gəlməsinin səbəbi II Aleksandrın onun zəhərlənmədiyini və bomba gizlətməyə yer olmadığını görmək istəməsidir. Paranoyası xüsusi təmizlənmiş hava ilə nəfəs almağa qədər uzanan Putin mətbəxlərini etibarsız heç kimə həvalə etməzdi .
 

Bəs Priqojin nə edir?

Ehtimallardan biri budur ki, bu, sadəcə olaraq onun müdafiə naziri Sergey Şoyqu ilə mübahisəsinin kulminasiya nöqtəsidir. Əgər keçmiş məhkumun iddia etdiyi kimi, onun adamları nizami qoşunlar tərəfindən hədəfə alınırdısa, o, bəlkə də yeganə variantının hər şeyi bir dirçəlişin üzərinə qoymaq olduğunu düşünə bilərdi.
 

İkincisi odur ki, o, tərəflərini dəyişib: ukraynalılar müharibə tarixinin ən parlaq taktiki hərəkətlərindən birində muzdluların ən yüksək qiymət təklifi üçün döyüşəcəklərini başa düşdülər. Priqojinin Ukrayna ilə bağlı açıqlamaları son həftələrdə inanılmaz dərəcədə atəşli olub.
 

O, Ukrayna qoşunlarının cəsarətindən və şərəfindən danışıb və Kiyevin mülki insanları müharibə zonasından evakuasiya etməsinin səmərəli üsulunu Moskvanın bədbəxtliyi ilə müqayisə edib. Həqiqətən də, onun şifahi qəzəbi düşmən əsgərlərinə deyil, rus nizami əsgərlərinə yönəlmişdi və qiyamdan əvvəl son buraxılışı Rusiyanın işğal üçün bəhanəsini pisləmək idi. Ola bilsin ki, o, Putinin qalib gələ bilməyəcəyini görüb və başqa yerdə sığınacaq tapıb.
 

Üçüncü ehtimal odur ki, onun Rusiya ali komandanlığında müttəfiqləri var və bu, koordinasiya edilmiş inqilabın bir hissəsidir. Yazı zamanı Priqojinin iddia etdiyi kimi, nizami qüvvələrin onun adamlarına qoşulub-qoşulmadığını və ya Putinin sözçülərinin iddia etdiyi kimi, muzdluların təcrid olunub-olunmadığını bilmək mümkün deyil. Tezliklə biləcəyik.
 

İzahı nə olursa olsun, Putin rejiminin sonu indi göz qabağındadır. Madam de Stael bir dəfə Rusiyanın idarəetmə sisteminin "boğma ilə səbirlənən avtokratiya" olduğunu və hətta Putinin sayılı günlərinin qaldığını hiss edir.
 

Bir tiran çox şeydən qaça bilər. O, rəqiblərini öldürə, xalqını yoxsullaşdıra, ölkəsini təcrid edə bilər. Lakin o, müharibəni uduzmaqla xilas ola bilməz. Gəlin buna Galtieri prinsipi deyək: zəif olduğu ortaya çıxan güclü adam öz şərtlərində uğursuzluğa düçar olur.
 

Qərb 1990-cı ildə SSRİ-ni bir yerdə saxlamağa çalışarkən etdiyi səhvi təkrarlamamalıdır. Rusiyanın parçalanmasını dayandırmaq bizim hədiyyəmiz deyil; amma varis dövlətlərlə münasibətimiz belədir. Ola bilsin ki, bir Muskovit dövləti müdafiə oluna, nüvəsizləşdirilə, demokratikləşə və bir gün Avro-Atlantik alyansa qəbul edilə bilər. Ancaq yalnız mövcud rejim tamamilə məğlub olduqda indi həmişəkindən daha yaxın olan bir perspektivlə buna ümid etmək olmaz.

Tərcümə etdi: Aysel

Sfera.az