Azərbaycan milli mətbuatı - 150 yaşında!
Bu gün Azərbaycan milli mətbuatının yaranmasından 150 il ötür.
Sfera.az xəbər verir ki, ölkədə ilk mətbu orqanın əsası Həsən bəy Zərdabi tərəfindən qoyulub.
1875-ci ilin iyulun 22-də “Əkinçi” qəzetinin nəşrə başlayıb. Məhz bu tarixi hadisə nəzərə alınaraq ölkəmizdə 1991-cı ildən iyulun 22-si Milli Mətbuat Günü kimi qeyd olunur.
“Əkinçi” qəzeti cəmi 2 il 2 ay nəşr olunub. 1877-ci ilin sentyabrına qədər fəaliyyət göstərən qəzetin 56 sayı nəşr edilib. Qısa müddət fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq qəzet Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında mühüm rol oynayıb. Maarifçilik ideyalarını təbliğ edən “Əkinçi” qısa zamanda həm ziyalılar, həm də xalq arasında nüfuz qazanıb. Lakin çar Rusiyası qəzetin maarifləndirici və oyadıcı təsirindən çəkinərək onun nəşrini dayandırıb.
Azərbaycan mətbuatı son 150 ildə bir çox mərhələlərdən keçib. XIX əsrin sonlarında və XX əsrin əvvəllərində “Ziya”, “Kəşkül”, “Molla Nəsrəddin” və digər nəşrlər formalaşan milli şüurun daşıyıcısına çevrilib. Sovet dövründə isə mətbuat ciddi senzura altında fəaliyyət göstərsə də, informasiya yayımının əsas kanalı olub.
Müstəqillik illəri ilə birlikdə Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığı üçün yeni imkanlar açılıb. Xüsusilə, 1998-ci ilin avqustunda ümummilli lider Heydər Əliyevin imzaladığı fərmanla senzura ləğv olunub və bununla da media sektorunun azad inkişafına yol açılıb.
Azərbaycanda informasiya yayımı yalnız qəzetlə məhdudlaşmayıb. 1926-cı ildə radio, 1956-cı ildə isə televiziya yayımı fəaliyyətə başlayıb. 2000-ci illərdən sonra isə internet medianın inkişafı ilə informasiya məkanı daha da genişlənib. Hazırda onlarla onlayn xəbər saytı və sosial media platforması ictimai rəyin formalaşmasında mühüm rol oynayır.
Prezident İlham Əliyev 25 aprel 2025-ci il tarixində Azərbaycan milli mətbuatının 150 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında sərəncam imzalayıb. Bununla yanaşı, dövlət başçısının media sahəsinə göstərdiyi dəstək nəticəsində jurnalistlərin sosial rifahı yaxşılaşdırılıb.
Media islahatlarının davamı olaraq, 12 yanvar 2021-ci ildə Prezidentin imzaladığı fərmanla Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyi (MEDİA) yaradılıb. Yeni qurum medianın institusional inkişafı, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi, peşəkar jurnalistikanın təşviqi və medianın hüquqi bazasının təkmilləşdirilməsi istiqamətində fəaliyyət göstərir.
Azərbaycan Konstitusiyası söz və mətbuat azadlığını təmin edən fundamental sənəddir. Bu hüquqi baza sayəsində milli media bu gün güclü, rəqabətli və müstəqil cəmiyyət institutuna çevrilməkdədir.
150 illik tarixi yol keçən Azərbaycan mətbuatı, çətinliklərə baxmayaraq, daim cəmiyyətin səsinə çevrilib. Maarifçilikdən tutmuş rəqəmsal transformasiyaya qədər müxtəlif mərhələlərdən keçən milli mətbuat bu gün də ölkənin informasiya təhlükəsizliyində, ictimai rəyin formalaşmasında və ictimai nəzarətin həyata keçirilməsində mühüm rol oynamağa davam edir.
Fidan Hacızadə
Sfera.az
