“Uşaq sayı azalır, gələcək risk altındadır”- Demoqrafik tənəzzül təhlükəsi varmı?

Azərbaycanda əhalinin ümumi sayı artsa da, uşaqların sayında azalma, əvəzində yaşlı insanların sayında artım müşahidə edilir. 

Sfera.az xəbər verir ki, bu barədə iqtisadçı-ekspert Samir Əliyev açıqlama verib.

Onun statistik məlumatlara istinadən apardığı araşdırmaya əsasən, ölkədə əhalinin yaş strukturu dəyişir, cavanlaşma yox, əksinə, qocalma müşahidə olunur. 

Ekspert bildirib ki, statistik göstəricilər uşaq sayının azaldığını açıq şəkildə ortaya qoyur:

"1990-cı ildə 0-17 yaşlı uşaqlar ölkə əhalisinin 38,5 faizini təşkil edirdisə, 2023-cü ildə bu göstərici 25,9 faizə enib. Bu isə o deməkdir ki, əvvəllər hər 3 nəfərdən biri uşaq idisə, hazırda hər 4 nəfərdən biri uşaqdır".

S.Əliyev qeyd edib ki, söhbət yalnız faiz nisbətindən getmir, uşaqların ümumi sayında da azalma müşahidə olunur:

"1990-cı ildə ölkədə 0-17 yaşlı uşaqların sayı 2 milyon 781 min nəfər idisə, 2023-cü ildə bu rəqəm 2 milyon 633 min nəfərə düşüb. Yəni, azalma 5,3 faiz təşkil edib. Ən çox azalma qız uşaqları arasında qeydə alınıb – qız uşaqlarının sayı 9 faiz, oğlan uşaqlarının sayı isə 1,8 faiz azalıb".

Mütəxəssisin sözlərinə görə, bu vəziyyətin əsas səbəbi nəsilvermə (fertillik) əmsalının aşağı düşməsidir:

"1990-cı ildə bu əmsal 2,8 olduğu halda, hazırda 1,6 səviyyəsindədir. Halbuki ötən əsrin 60-cı illərində bu göstərici 5,2 – 5,5 civarında olub".

Qeyd edək ki, ümumi nəsilvermə əmsalı, reproduktiv yaş dövründə (15–49 yaş) bir qadının orta hesabla neçə uşaq dünyaya gətirə biləcəyini göstərir. Bu əmsalın 2,1-dən aşağı olması isə əhalinin təbii artımını təmin etmir və uzunmüddətli perspektivdə demoqrafik tənəzzülə səbəb olur.

S.Əliyev bildirib ki, bu təhlükəli tendensiya gələcəkdə əmək bazarında işçi qüvvəsinin çatışmazlığına, pensiya təminatında çətinliklərə və sosial yükün artmasına səbəb ola bilər. O, problemin vaxtında aradan qaldırılması üçün doğumun stimullaşdırılması və ailə institutunun gücləndirilməsi istiqamətində ciddi dövlət siyasətinə ehtiyac olduğunu vurğulayıb.

Bəsti Rəfizadə
Sfera.az