Travma genlə ötürülür - ARAŞDIRMA

Yeni epigenetik araşdırmalar göstərir ki, insan həyatında baş verən ağır psixoloji travmalar yalnız bir fərdin deyil, gələcək nəsillərin də psixoloji və fiziki sağlamlığına təsir edə bilər.

Sfera.az xəbər verir ki, Kolumbiya Universiteti və İsrailin Tel-Əviv Universiteti tərəfindən birgə aparılan tədqiqatlarda məlum olub ki, travma yaşayan insanların övladlarında stres hormonlarının səviyyəsində və genlərin fəaliyyətində əhəmiyyətli dəyişikliklər müşahidə olunur. Mütəxəssislər bu prosesi “epigenetik yaddaş” adlandırırlar.

Araşdırmalarda xüsusilə Holokost sağ qalanlarının ikinci nəsil övladlarında depressiya, narahatlıq pozuntuları və yüksək kortizol səviyyələri daha sıx müşahidə olunub. Oxşar nəticələr Ruandada soyqırımı yaşamış icmaların, eləcə də müharibədən qaçmış Suriya və Əfqanıstanlı ailələrin nəsilləri üzərində də qeydə alınıb.

Alimlər bildirirlər ki, bu dəyişikliklər birbaşa DNT ardıcıllığını dəyişməsə də, genlərin necə və nə zaman ifadə olunacağına təsir edir. Bu da psixoloji travmaların nəsillər boyunca ötürülməsinə səbəb olur.

Tədqiqatçılar, travmanın genetik ötürülməsini geri çevirmək üçün terapiya, psixososial dəstək və mindfulness (şüurlu fərqindəlik) kimi yanaşmaların faydalı ola biləcəyini qeyd edirlər. Eyni zamanda, bu sahədə daha geniş və uzunmüddətli tədqiqatlara ehtiyac olduğu vurğulanır.

Epigenetik travmalarla bağlı əldə edilən nəticələr psixoloji sağlamlığın yalnız fərdi deyil, kollektiv və tarixi yaddaşla da sıx əlaqəli olduğunu göstərir.

Fidan Hacızadə
Sfera.az