Yer səthindəki tektonik plitələrin toqquşması nəticəsində yaranan güclü enerjilər bəzən dağıdıcı zəlzələlərə və sunamilərə səbəb olur. Xüsusilə, Sakit okeanın seysmik aktiv “Alov halqası” zonasında baş verən və “megathrust” adlanan zəlzələlər, tarix boyunca böyük can və mal itkiləri ilə nəticələnib. Elm adamlarının 20-ci əsrin əvvəllərindən etibarən zəlzələlərin maqnitudasını ölçə bilməsi, bu fəlakətlərin dəqiq qeydə alınmasına imkan yaradıb.

Sfera.az indiyə qədər qeydə alınan ən güclü 10 zəlzələni təqdim edir:

1960 Valdivia, Çili – 9.5 bal

22 may 1960-cı ildə Çilidə baş verən zəlzələ indiyə qədər qeydə alınan ən güclü zəlzələ kimi tarixə düşüb. 1655 nəfər həlak olub, minlərlə insan yaralanıb və evsiz qalıb. Zəlzələ nəticəsində yaranan sunami Havay, Yaponiya və Filippin sahillərində də ölümlərə səbəb olub.

1964 Alyaska – 9.2 bal

Şimali Amerika və Sakit okean plitələrinin sərhədində baş verən bu zəlzələ 128 nəfərin ölümünə səbəb olub. Təxminən 3 dəqiqə davam edən zəlzələ böyük dağıntılar törədib.

2004 Sumatra-Andaman – 9.1 bal

Tarixdə üçüncü ən güclü, lakin ən ölümcül zəlzələdir. 300 minə yaxın insan həyatını itirib, 10 ölkə sunamidən zərər görüb. Hind okeanındakı bu fəlakət bütün dünyada müşahidə edilən sunami dalğaları ilə yadda qalıb.

2011 Tohoku, Yaponiya – 9.1 bal

Yaponiyada qeydə alınan ən güclü zəlzələ 15 mindən çox insanın ölümünə, nüvə fəlakətinə və geniş miqyaslı didərginliyə səbəb olub. Sunami nəticəsində Fukusima AES-də reaktorlar zədələnib.

1952 Kamçatka, Rusiya – 9.0 bal

Kamçatka yarımadasında baş verən bu zəlzələ böyük sunami yaratdı. Dalğalar Kaliforniyaya qədər yayıldı və ciddi dağıntılar törətdi.

2010 Maule, Çili – 8.8 bal

27 fevralda baş verən bu zəlzələdə 500-dən çox insan həlak oldu, 1,8 milyondan çox insan zərər gördü. Çilidə güclü sunami və maddi itkilərə səbəb oldu.

1906 Ekvador sahilləri – 8.8 bal

Ekvador və Kolumbiya sahillərində baş verən zəlzələ sunami ilə birlikdə 1500 nəfərin ölümünə səbəb oldu. Dalğalar San-Fransisko və Yaponiyaya qədər çatdı.

1965 Siçovul adaları, Alyaska – 8.7 bal

Zəlzələ nəticəsində yaranan 10 metrlik sunami Havay və Yaponiyaya qədər yayıldı. Əsas ziyan sunami nəticəsində meydana gəldi.

1950 Assam, Hindistan – 8.6 bal

Hind plitəsi ilə Avrasiya plitəsinin toqquşduğu ərazidə baş verən zəlzələ 1500 nəfərin həyatına son qoydu. Bölgədə torpaq sürüşmələri və çayların bağlanması ilə nəticələndi.

2012 Sumatra sahilləri – 8.6 bal

Aprel ayında baş verən bu zəlzələ az sayda ölümə səbəb olsa da, geniş ərazilərdə hiss olundu. Sunami riski nisbətən aşağı olsa da, güclü təkanlar böyük şəhərlərdə qorxuya səbəb oldu.

Fidan Hacızadə

Tarixin silkələnən səhifələri - 10 dəhşətli ZƏLZƏLƏ