Tolerantlıq, insanların fərqli dini, milli, etnik və mədəni kimliklərə hörmətlə yanaşması və bu fərqlilikləri bir zənginlik kimi qəbul etməsi prinsipinə əsaslanır. Bugünkü dünyada dini və milli tolerantlıq, bir çox ölkələrin əsas sosial və siyasi məqsədlərindən birini təşkil edir. Xüsusilə çoxmillətli və çoxdini cəmiyyətlərdə tolerantlıq, sülhün və sabitliyin təmin edilməsi, fərqli qruplar arasında qarşılıqlı hörmətin inkişaf etdirilməsi üçün vacib bir elementdir.

Sfera.az xəbər verir ki, dini tolerantlıq, fərqli dini inancları olan insanların bir yerdə yaşamasını təmin edən bir anlayışdır.

Bu, dinlərarası dialoqun təşviq edilməsi, dini azlıqların hüquqlarının qorunması və cəmiyyətdə dini müxtəlifliyin qəbul edilməsini əhatə edir. Dini tolerantlıq, bir toplumda fərqli dini inanc və təcrübələrin bir-birinə qarşı hörmətlə yanaşmasını tələb edir. Bu, yalnız dini azlıqların hüquqlarının qorunması deyil, həm də dini çoxluğun digər dini qruplara qarşı qarşılıqlı anlayışla yanaşmasını təmin edir. Milli tolerantlıq isə fərqli millətlərin bir yerdə sülh şəraitində yaşaması və bir-birinin mədəniyyətinə hörmətlə yanaşması prinsipinə əsaslanır.

Çoxmillətli ölkələrdə, hər bir millət öz mədəniyyətini qorumaqla yanaşı, digər millətlərin mədəniyyətinə də açıq olmalı və qarşılıqlı hörmət göstərməlidir. Bu, millətlər arasında müxtəlifliklərə qarşı həssaslıq, sosial ədalət və bərabərlik anlayışlarının inkişaf etdirilməsinə kömək edir. Millətlərarası münasibətlərin inkişaf etdirilməsi, qarşılıqlı anlayışın və hörmətin təməlini təşkil edir. Bu məqsədlə atılacaq addımlar arasında təhsil, media və ictimai fəaliyyətlər mühüm rol oynayır. Məsələn, məktəblərdə dini və milli müxtəlifliklər haqqında təlimatlar, gənclərə tolerantlıq və qarşılıqlı hörmət haqqında tədris etmək, cəmiyyətdə ümumi səviyyədə toleranlıq anlayışını artırmağa kömək edir.

Bundan əlavə, mətbuat və digər media orqanları cəmiyyətdə tolerantlıq və millətlərarası sülhün təşviqində mühüm rol oynayır. Mediada müxtəlif dini və milli qrupların həyatını, adət-ənənələrini və mədəniyyətlərini tanıtmaq, insanları müxtəlifliklərə daha açıq və anlayışlı olmağa təşviq edir.

Azərbaycan, multikulturalizm və dini tolerantlıq sahəsində dünya miqyasında tanınan bir nümunədir. Ölkə, müxtəlif millətlərin və dinlərin bir arada, qarşılıqlı hörmət və sülh şəraitində yaşadığı bir cəmiyyətdir. Azərbaycanda, müxtəlif etnik və dini qrupların bərabər hüquqlara malik olmaları təmin edilir.

Bu xüsusiyyət, ölkənin dövlət siyasətinin bir hissəsidir və həmçinin Azərbaycanın tarixindəki zəngin mədəni və dini müxtəlifliklə bağlıdır. Azərbaycanda yaşamış və yaşayan müxtəlif etnik və dini qrupların arasında: ruslar, talışlar, ləzgilər, kürdlər, avarlar, tatarlar, yəhudilər, ermənilər, həbəşlər, saxurlar və digər xalqlar mövcuddur. Hər bir bu etnik qrup öz mədəniyyətini, dilini və adət-ənənələrini qoruyub saxlayır. Azərbaycanın əsas şəhərləri olan Bakı, Gəncə, Lənkəran, Mingəçevir və digər bölgələrdə, bu qruplar arasında qarşılıqlı hörmətlə, bir arada yaşamaq üçün sosial mühit təmin olunub. Xüsusilə, Bakı şəhərində müxtəlif etnik qrupların yaşaması, Azərbaycanda dini və milli tolerantlığın ən gözəl nümunələrindən biridir. Burada, həmçinin yəhudi icması da öz fəaliyyətini sərbəst şəkildə davam etdirir və çoxsaylı sinaqoqlar mövcuddur. Eyni zamanda, Bakıdakı xristian kilsələri və məscidlər, müxtəlif dini təriqətlərin nümayəndələrinin birgə yaşaması və qarşılıqlı hörmətin yüksək səviyyədə olması üçün şərait yaradır.

Azərbaycanın tolerantlıq siyasəti, həm də dövlətin rəsmi ideologiyasına çevrilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına görə, ölkədə bütün vətəndaşlar dini etiqadlarına görə bərabərdirlər. Bu da ölkədəki müxtəlif dini və milli qrupların hüquqlarının qorunması və bərabər şəraitdə yaşaması üçün təminat verir. Azərbaycan, həm də İslam dünyasında tolerantlıq və mədəni müxtəlifliyin qorunmasına diqqət yetirən ölkələrdən biridir. Azərbaycan müsəlman ölkəsi olsa da, burada xristianlar, yəhudilər və digər dini azlıqlar öz dini inanclarını sərbəst şəkildə yerinə yetirə bilirlər. Həmçinin, Azərbaycanda yaşayan yəhudi icması, əksərən Bakı və Gəncə şəhərlərində məskunlaşmışdır.

Yəhudi icmasının öz sinaqoqları və dini mərasimlərini icra etmək imkanı vardır, bu da ölkədəki dini müxtəlifliyin barışçıl şəkildə yaşadığını göstərir. Dini və milli tolerantlıq, cəmiyyətin sosial möhkəmliyini və qarşılıqlı anlayışını gücləndirir. Millətlərarası münasibətlərin inkişaf etdirilməsi, yalnız daha sülhsevər cəmiyyətlərin yaranmasına deyil, həm də daha ədalətli və bərabərhüquqlu dünyaya doğru irəliləməyə imkan yaradır.

Tolerantlıq, həm dini, həm də milli azlıqların hüquqlarının qorunmasında və onların mədəniyyətinin təşviqində mühüm rol oynayır. Bu prosesin davam etdirilməsi, dünya səviyyəsində daha barışçıl və inkişaf etmiş cəmiyyətlərin qurulmasına imkan verəcəkdir. Azərbaycanın bu sahədəki nümunəsi, digər ölkələr üçün də əhəmiyyətli bir dərs ola bilər.

Bəsti Rəfizadə

Mövzu: Dini və milli tolerantlıq, millətlərarası münasibətlərin inkişaf etdirilməsi;

Qeyd: Bu yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin dəstəyi ilə hazırlanıb

Azərbaycan tolerantlıq sahəsində dünyada tanınan bir nümunədir - Şərh