Bu ilin ən çox danışılan serialı “Stranger Things”in yeni sezonunun çəkilişi üçün istifadə edilən məkan müzakirə obyektinə çevrilib. Söhbət serialda David Harborun canlandırdığı Cim Hopper obrazının saxlanıldığı “Lukişkes” adlı rus həbsxanasından gedir.

Sfera.az “The Times”a istinadən bildirir ki, real həyatda daha qorxunc hekayəsi olan məkan Litvanın paytaxtı Vilnüsdə yerləşir. Bura İkinci Dünya Müharibəsi illərində yüzlərlə yəhudi və polşalı məhbus üçün həbsxana kimi istifadə edilib. Daha sonra məhbuslar vəhşicəsinə edam edilib. Həbsxananın ilk məhbusları rəsmi olaraq 1904-cü ilin iyununda buraya köçürülüb. Əvvəlcə müasir formada dizayn edilmiş kompleks 421 məhbus üçün kamera, 278 nəfər üçün isə nəzarət yeri olub. Buranın bir ofis binası, mətbəxi, çörəkxanası və buz zirzəmisi var idi. Cinayətkardan tutmuş siyasi dissidentə qədər hamı həbsxanada saxlanılıb, işgəncə və zorakılığın barbar tendensiyası reallaşıb.

Evləri həbsxanaya yaxın olan məhəllə sakinləri zaman-zaman məhkumların çığırtılarını eşitdiklərinə görə şikayətləniblər. Lakin vəhşiliklərin ən pisi nasistlərin Litvanı işğal etməsi və gestaponun minlərlə yəhudi və polyakı müəssisədə saxlaması ilə başlayıb. Alman işğalı zamanı Sovet İttifaqının Daxili İşlər Nazirliyi olan NKVD-nin agentləri “Lukişkes”də məhbusların kütləvi şəkildə öldürülməsində iştirak ediblər. Məhkumlar 1941-1944-cü illər arasında 70.000 yəhudi, 20.000 polyak və 10.000 sovet hərbi əsirinin vəhşicəsinə güllələndiyi “Ponary” dəmir yolu stansiyasına aparılıb.

Həbsxanaya göndərilən məhbusların əksəriyyətinin azadlığa çıxmaq şansı demək olar ki, yox idi. Bu, qeyri-insani həyat şəraitinin öhdəsindən gəlmək üçün mübarizə aparan bəzilərini dəliliyə və hətta intihara sürükləyib. Deportasiya edilənlər kiçik nəqliyyat vasitələri ilə daşınaraq dar otaqlara yerləşdirilib və hakimiyyət orqanları cinayətlərini qiymətləndirərkən 6 saat orada saxlanılıblar. Məlumata görə, bəzən dörd məhbus cəmi bir kvadratmetrlik gözləmə kameralarına sıxışdırılırdı. Ən pis hesab edilən məhbuslar hər gün 23 saat qaranlıq kameraya atılır və kilidlənirdi. Onların çöldəki yeganə əlaqəsi, bir saatlıq damsız otağa aparıldıqları zaman olurdu. Həftədə yalnız bir dəfə isti duşa icazə verilirdi, “məhkum yeməyi” (bir boşqab duzlu su və kartof ) gecikdirilirdi. Yaxşı xasiyyətli məhbuslar bazar günləri basketbol oyunu ilə mükafatlandırılır, inadkarlar isə altı aya qədər pəncərələri və işığı olmayan kiçik təcridxanalarda saxlanılırdı.

Litvada edama məhkum edilmiş məhbuslar kameralarının yanında güllələnib, dostları isə onların ürək parçalayan fəryadlarını, yalvarışlarını dinləyiblər. 1970-ci illərə qədər onlar hətta həbsxananın bağçasında asılıblar. “Lukişkes”də psixoloji işgəncələr də çox yayılmışdı. Hakimiyyət məhbusların gününün çox hissəsini boş saxlamaqla onların əqli qabiliyyətlərini iflic etmək məqsədi güdürdü. Onlara məşq etmək, ziyarətçiləri qəbul etmək və ya həbsxana kameralarından kənarda dünya ilə heç bir şəkildə məşğul olmaq icazəsi verilmirdi. Buradan qaçmaq mümkün deyildi. Çünki obyekt elektrik çəpərləri və gözətçi itləri ilə işləyirdi. Son məhbuslar 2019-cu ildə gedib və indi həbsxana dəbdəbəli “incəsənət məkanına” çevrilib. “Lukişkes” həbsxanası indi keçmişdə bu divarlar arasında baş vermiş dəhşətli hadisələrə ekskursiya etmək istəyənlər üçün açıqdır. Qonaqlar gecəlik 90 funt sterlinq ödəməklə qorxulu otaqlarda qala bilərlər.

Günay Rəsulqızı