Sfera.az bildirir ki, əsaslı xərclərə 2021-ci ildə 8,32 milyard manat və ya büdcənin 29,14 faizi, 2023-cü ildə 6,25 milyard manat, yəni büdcənin 21,85 faizi, 2025-ci ildə 5,78 milyard manat və ya büdcəni 20,2 faizi ayrılacaq. 

Azərbaycanın dövlət büdcəsində əsaslı xərclərə ən çox vəsait 2013-cü ildə ayrılıb. Həmin ildə cəmi xərclərin 48,2 faizi, yəni 9,2 milyard manatı (hazırkı məzənnə ilə 19,87 milyard manat) əsaslı xərclərdən ibarət olub. Nisbi bölgüdə isə əsaslı xərclərə daha çox vəsait 2011-ci ildə ayrılıb. Həmin ildə büdcənin 51,2 milyard manatı əsaslı xərclərə yönəldilib. 2016-cı ildə isə əsaslı xərclər 4,3 milyard manata qədər azaldılıb ki, bu da büdcənin cəmi xərclərinin 24,15 faizidir. 

Son illər, xüsusilə də devalvasiyadan sonrakı mərhələdə büdcə xərclərinin kifayət qədər artımı qeyri-neft sektorunun mütənasib səviyyədə artımı ilə müşayiət olunmayıb. Belə ki, 2019-cu ildə əsaslı xərclərin 2017-ci illə müqayisədə 1,8 dəfə artırılmasına baxmayaraq, həmin dövrdə ÜDM-in orta illik real artımı 1,4 faiz, qeyri-neft ÜDM-in orta illik real artımı isə cəmi 2,9 faiz təşkil edib. 

Hökumət bunu nəzərə alaraq əsaslı xərclərdə artımı növbəti illər üzrə qeyri-neft sektorundan əldə olunan gəlirlərin potensial artım tempinə nəzərən həyata keçirəcək.

Əsaslı xərclərin azaldılması ilə bağlı yaranacaq yeni vəziyyəti Sfera.az saytına şərh edən iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov hesab edir ki, bu dəyişikliyi 2 aspektdən dəyərləndirmək olar. Onun fikrincə, əsaslı xərclərin azaldılması korrupsiya hallarının məhdudlaşdırılması baxımından əhəmiyyətlidir, amma iqtisadiyyatın investisiya ehtiyacının ödənilməsi baxımından risklidir. Ekspert düşünür ki, ikinci aspekt nəzərə alındığında hökumət qəbul etdiyi qərarlarda ehtiyatlı olmalıdır: 

"Dövlət vəsaitlərindən səmərəli istifadə etmək aspektindən yanaşsaq, əsaslı vəsait qoyuluşu xərclərinin azaldılması yaxşı haldır. Çünki dövlət büdcəsinin vəsaitlərində mənimsənilmə halları daha çox əsaslı xərclərdə baş verir. Əsaslı xərclərə nə qədər çox vəsait yönəldilirsə, mənimsəmə halları da bir o qədər yüksək olur. Lakin Azərbaycan iqtisadiyyatının mövcud vəziyyətini də nəzərə almaq lazımdır. İqtisadiyyatımızın dövlət xərclərindən asılılığı yüksəkdir. Düzdür, son illərdə dövlət sektorunun əsas kapitala sərmayə qoyuluşunda azalma var. Əgər əvvəllər investisiya qoyuluşunda dövlət sektorunun payı 50 faizi keçirdisə, hazırda dövlət sektorunun payı 37-38 faizdir. Büdcə vəsaitlərinin payı isə 20 faizə düşüb. 

Dövlət büdcəsindən qoyulan investisiyalarda azalma özəl sektordakı artımla əvəzlənməsə, o halda, iqtisadiyyatda durğunluq yarana, infrastruktur köhnələ, istehsal zəifləyə bilər. Unutmayaq ki, ümumi daxili məhsul formalaşmasında əsas mənbələrindən biri məhz dövlət xərcləridir. Ona görə də dövlət büdcəsindən əsaslı xərclərin azaldılması özəl sektorun investisiya qoyuluşundakı artımlara paralel şəkildə həyata keçirilməlidir. İqtisadiyyatda böyük addımlar atılan zaman kompleks yanaşma ortaya qoyulmalıdır, onun faydalı və zərərli təsirləri müqayisəli şəkildə təhlil edilməlidir. Elə etmək lazımdır ki, iqtisadiyyatın əldə etdiyi qazanclar uzunmüddətli dövrdə daha böyük olsun”.