Qədim dövrə aid rəngli parça cildləri olan kitablar estetik baxımdan xoş olsa da, istehsalında istifadə edilən zəhərli boyalar səbəbindən onlarla işləmək sağlamlıq baxımından risklər yaradır.

Sfera.az bildirir ki, tərkibində metal olan bu zəhərli birləşmələr insan əllərinə düşə və ya havaya yayıla bilər.

Müasir rəqəmsal dünyada kağız kitablar, xüsusən də qədim nəşrlər hələ də milyonlarla insanın qəlbində xüsusi yer tutur. Bununla belə, alimlər müəyyən ediblər ki, bu kitabların bəzilərinin səhifələrindən gələn qoxular bədənimizdə ölümcül proseslərə səbəb ola bilər.

Müasir spektroskopik üsullardan istifadə edilən son araşdırma, adətən universitetlərdə, ictimai kitabxanalarda və şəxsi kolleksiyalarda saxlanılan bu kitabların bəzilərində qurğuşun və xrom kimi təhlükəli səviyyələrdə ağır metalların olduğunu aşkar edib.
 

Bu zəhərli metal birləşmələri insanın əllərinə düşə və ya havaya keçə bilər ki, bu da nəfəs aldıqda ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
 

Lipscomb Beaman Kitabxanasından kitab kolleksiyalarında boyaları təhlil etmək üçün X-şüalarının difraksiyasından istifadə edilmişdir. Bu üsul ilk dəfə bu kontekstdə kitab üzlüklərindəki zəhərli piqmentləri müəyyən etmək üçün istifadə edilmişdir.


Nəticələr göstərib ki, bəzi kitablarda yüksək konsentrasiyalarda qurğuşun və xrom var, qurğuşun səviyyələri Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzləri (CDC) tərəfindən təyin olunan xroniki təsir həddini aşmışdır. Bu cür məruz qalma xərçəng və ağciyər zədələnməsi də daxil olmaqla ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Bu zərərli maddələr aşkar edildikdən sonra kitabxanada və arxiv şöbəsində insanların sağlamlığına daha çox zərər vurmaması üçün 19-cu əsrə aid yoxlanılmamış kitabları plastik torbalarda möhürləyərək ehtiyat tədbirləri görülüb. Tərkibində zəhərli boyalar olan kitablar da möhürlənərək istifadədən çıxarılıb.


Tədqiqatın nəticələri, xüsusilə insanlar və ya tədqiqatçılar tərəfindən tez-tez işləndikləri ərazilərdə bu potensial təhlükəli əşyaların müəyyən edilməsinin və təhlükəsiz şəkildə idarə olunmasının vacibliyini xatırladır. Bu elmi iş bütün dünyada tarixi kitablarda zəhərli piqmentlərlə bağlı riskləri müəyyən etmək və azaltmaq məqsədi daşıyan Zəhərli Kitab Layihəsi kimi xəstəlik mənbələri ilə mübarizə üçün daha geniş səylərə töhfə verir.
 

Komanda ümid edir ki, onların işi digər kitabxanaları da oxşar təhlükəsizlik tədbirləri görməyə və kolleksiyalarını yoxlamaq üçün müəyyən üsullardan istifadə etməyə təşviq edəcək. Bu yanaşma həm də qiymətli tarixi əsərlərlə işləyənlərin təhlükəsizliyinə xələl gətirmədən onların təhlükəsizliyini təmin edir.

Aysel

Sfera.az