Makronun Aİ-yə alternativ olaraq təklif etdiyi siyasi icmanın vədləri: ASB-yə üzv olmağa dəyərmi?

 

Sfera.az bildirir ki, Avropa coğrafiyasında baş verən sürətli və köklü dəyişikliklər Avropa Birliyinin gələcəyi ilə bağlı fərqli düsturların gündəmə gəlməsinə səbəb olur.

Bunlardan biri də həftənin əvvəlində Fransa prezidenti Emmanuel Makron tərəfindən əslində 1989-cu ildə Fransanın o zamankı prezidenti Fransua Mitteranın "konfederal Avropa” təklifi əsasında gündəmə gətirilən Avropa Siyasi Birliyidir. İndiki mərhələdə bir o qədər də aydın olmayan və AB üzvlərinin kor-koranə qəbul etməyəcəyi təklif eyni zamanda Türkiyəni də maraqlandırır.

İndi Aİ-nin genişlənməyə həvəsi ən aşağı səviyyədə, ona üzv olmaq istəyən ölkələrin sayı isə yüksək səviyyədədir. Rusiyanın hücumundan sonra Ukrayna, Moldova və Gürcüstan üzvlük üçün müraciət etdikdən sonra bu siyahı bir qədər də uzanıb. Bu ölkələrin heç birinin qısa müddətdə birliyə üzv olması mümkün deyil. ASB Qərbi Balkan ölkələrinin və yeni müraciət edənlərin üzvlük gözləyərkən Aİ-dən uzaqlaşmasının qarşısını alacaq aralıq düstur olaraq görülür.

 

ASB Aİ üzvlüyündən ayrı, müstəqil hesab edilən layihədir. Bu layihə Aİ-nin məqsədini, dəyərlərini və prinsiplərini bölüşən demokratik ölkələrlə bütün tərəfləri maraqlandıran sahələrdə daha dərin əməkdaşlıq və koordinasiya məqsədi daşıyır. Bir ölkənin ASB-ə daxil edilməsi onun Aİ-yə üzvlükdən imtina etməsi və ya onun  Aİ üzvlüyünə zəmanət verildiyi mənasına gəlmir. 

ASB-də olmaq Aİ-nin qərar mexanizmində iştirak etmək demək deyil.

ASB ilə siyasət, təhlükəsizlik, enerji, nəqliyyat, investisiya və insanların sərbəst hərəkəti sahələrində qabaqcıl əməkdaşlıq planlaşdırılır.

ASB-ə kimin daxil ola biləcəyi hələ dəqiq müəyyən edilməyib. Makronun açıqlamalarından aydın olur ki, o, ASB-nin geniş sahəni əhatə etməsini istəyir. Ukrayna, Moldova, Gürcüstan və Qərbi Balkan ölkələri isə bu məsələdə prioritetdir.

 

Makron açıqlamalarında birbaşa Türkiyəni vurğulamayıb. İndiyə qədər edilən vurğu, danışıqlar prosesində Aİ-nin namizədi olan Türkiyəyə qapıların ən azından nəzəri olaraq bağlanmadığını göstərir. Lakin ASB-nin əsas prioriteti Türkiyə deyil. Türkiyə uzun müddətdir ki, ASB üçün sadalanan əməkdaşlıq sahələrində Aİ ilə birbaşa və dərindən işləyir. Bu sahələrdə yüksək səviyyəli dialoq mexanizmi fəaldır. Bu, Ankara üçün təklifin cazibəsini azaldır. Gözlənilir ki, təklif dəqiqləşdirildikdən və tam əhatəli olduqdan sonra Türkiyənin ASB-ə yanaşması müəyyən ediləcək.