İllər keçsə də Çernobılın təsirləri və təhlükələri davam edir. Elm adamlarının hələ də araşdırdıqları böyük qaya kütləsi olan “Elephant Foot” (Fil ayağı) bu təhlükələrdən biridir. 2016-cı ildə ehtiyat tədbiri olaraq örtülmüş bu maddə zamanla soyusa da, hələ də dünya üçün təhlükəli olmağa davam edir.


Sfera.az bu barədə maraqlı məlumat təqdim edir.


26 aprel 1986-cı ildə Çernobıl faciəsindən aylar sonra hadisə yerinə gələnlər dörd nömrəli zədələnmiş reaktorun yerləşdiyi dəhlizdə inanılmaz kütlə ilə qarşılaşdılar. Yayılan radiasiya səbəbiylə yaxınlaşa bilmədikləri və “fil ayağı” adlandırdıqları bu kütlə hələ uzun illər araşdırma mövzusu olacaqdı.
 

Radiasiya həddindən artıq olduğu üçün uzaqdan idarə etdikləri robotla kütlənin ancaq fotoşəkilini çəkə bilən elm adamları bu araşdırmalarla sirri açmağa çalışıblar. Bəzi tədqiqatçılar hətta qoruyucu vasitələrlə həyatlarını riskə ataraq nümunə götürə bildilər.
 

Bu nümunələr kütlənin nüvə qalığı olmadığını ortaya qoydu. Nüvə yanacağı və ya nüvəsinin həddindən artıq qızması nəticəsində əmələ gələn korium olduğu müəyyən edildi, lakin bu, tarixdə nadir hallarda görülən bir şey idi.
 

Bəs korium necə əmələ gəlir? Əriməsi dayandırıla bilməyən nüvədəki kütlə reaktorun dibinə çatır və onu da əridir. Betonla qarşılıqlı təsirindən sonra betonu əridən ərimiş maddə, Fukusimadakı kimi su ilə reaksiyaya girərək yeni kütlə əmələ gətirir.
 

Dünyanın ən təhlükəli maddələrindən biri olan koriumun əsl təhlükəsi bundan sonra başlayır. Əgər soyumasa, metalı belə deşə bilən kütlə saniyələr ərzində nəhəng binanı məhv edə bilər.
 

“Elephant Foot” tərkibində uran, titan, sirkonium, maqnezium və qrafit izləri var. İçindəki kristal hissəciklərə baxmayaraq, böyük ölçüdə homojen olan kütlə, uzaqdan idarə olunan qazmağa davamlı olsa da, Kalaşnikov tüfəngi ilə aparılan təcrübədə zədələnib.
 

Qeyri-sabit quruluşuna görə nüvə yanacağından da təhlükəli olan korium onun komponentlərindən yaranan yüksək radioaktiv dozaya görə müdafiəsiz yaxınlaşmağa imkan vermir. Əslində daşınmadan əvvəl qırılması lazım olan materialın bu qırılma ilə ətrafına çox radiasiya yayma ehtimalı var.
 

Nüvə tullantıları kimi saxlanarkən hələ də çox aktiv olan fil istisi ilə davranışda ehtiyatlı olmaq çox vacibdir. 2016-cı ildə Çernobılda sızmanın qarşısını almaq üçün əlavə edilmiş qoruma hələlik uran partlayışından qorunmanı təmin edir.
 

1998-ci ilin iyununda onun xarici təbəqələrinin toza çevrildiyi və çatlamağa başladığı müşahidə edildi. Son təhlillər göstərir ki, o, qum kimi konsistensiyaya qədər genişlənib. Bununla belə, Fil Ayağı təhlükəsi qismən azalsa da, hələ də dünya üçün ciddi təhlükə olaraq qalır.

Aynil
Sfera.az